Luister goed naar me, stelletje snobs: Patcharapol Tangruen, bekend als Alex Face, is bezig de hedendaagse Aziatische kunst opnieuw te definiëren met een poëtische brutaliteit die je esthetische zekerheden zal doen vergeten. Deze vijftiger uit Thailand, geboren in 1981 in de provincie Chachoengsao, hanteert de penseel en spuitbus met een behendigheid die meesters uit de Renaissance jaloers zou maken. Maar laat je niet misleiden: zijn kunst is geen loutere technische demonstratie. Het is een noodkreet vanuit de steegjes van Bangkok, een hedendaagse memento mori die onze menselijke conditie bevraagt met de subtiliteit van een scalpel en de kracht van een orkaan.
Sinds hij in 2009 vader werd, heeft Alex Face zijn narcistische zelfportretten losgelaten om Mardi te creëren, dit iconische figuur dat nu de muren van de wereld siert. Dit kind met een voortijdig verouderde blik, gekleed in een versleten konijnenpak en uitgerust met een alwetend derde oog, belichaamt de complexiteit van onze tijd. In deze ogenschijnlijk onschuldige figuur schuilt een filosofische diepgang die direct terugverwijst naar de Hollandse vanitas uit de zeventiende eeuw en de revolutionaire innovaties van het Franse impressionisme.
Een hedendaagse memento mori
Het werk van Alex Face sluit aan bij een artistieke traditie die zowel oud als ontregelend is: die van de vanitas, een schildergenre dat opkwam in zeventiende-eeuws Nederland om toeschouwers te herinneren aan de vergankelijkheid van aardse genoegens en de onontkoombaarheid van de dood. Toen Hollandse meesters als Pieter Claesz of Harmen Steenwijck schedels, zandlopers en verwelkte bloemen op hun doeken plaatsten, wilden ze hun met maritieme handel verrijkte tijdgenoten moraliseren [1]. Alex Face grijpt deze traditie op, maar vertaalt die met opmerkelijke scherpzinnigheid naar onze hedendaagse wereld.
Mardi, zijn lievelingsfiguur, functioneert exact zoals deze barokke memento mori. Het is geen toeval dat de kunstenaar zijn imaginaire kind naar zijn eigen dochter heeft vernoemd: deze figuur wordt het voertuig voor een diep existentiële angst. Net als de symbolen van sterfelijkheid in Hollandse vanitas confronteert Mardi ons met onze eindigheid. Zijn vermoeide blik, voortijdig verouderde gelaatstrekken, zijn kwetsbare dierenkostuum, alles draagt bij aan het maken van dit kind een krachtige herinnering aan onze kwetsbaarheid.
Maar Alex Face gaat verder dan zijn Vlaamse voorgangers. Waar traditionele vanitas zich tevreden stelden met levenloze objecten om hun boodschap over te brengen, blaast de Thaise kunstenaar leven in zijn allegorie. Mardi is geen stilleven: het is een levend, ademend wezen dat ons aankijkt met een pijnlijke wijsheid. Deze personificatie van menselijke kwetsbaarheid maakt de boodschap nog indringender dan de stoffige schedels van weleer.
De recente evolutie van het werk van Alex Face richting bloemrijke composities die direct geïnspireerd zijn op Hollandse vanitasschilderijen bevestigt deze verwantschap. In zijn serie “Neon and Fire Vanitas” gepresenteerd in de Dorothy Circus Gallery in 2024, combineert de kunstenaar zijn iconische figuur met verwelkende bloemen, brandende vlinders en gouden elementen. Deze synthese tussen barokke traditie en hedendaagse esthetiek toont een diep begrip van de historische codes van het memento mori.
Het derde oog van Mardi, een mystiek kenmerk ontleend aan Aziatische spirituele tradities, functioneert als een symbool van helderziendheid met het oog op de toekomst. Terwijl de Hollandse vanitassen zandlopers gebruikten om het verstrijken van de tijd uit te beelden, gebruikt Alex Face deze derde blik om een vergrote perceptie van ons collectieve lot te suggereren. Mardi ziet wat wij weigeren te erkennen: de achteruitgang van het milieu, sociale onrechtvaardigheid, de onontkoombare mars naar een onzekere toekomst.
Deze profetische dimensie onderscheidt Alex Face fundamenteel van traditionele vanitassen. Waar de Hollandse meesters berusting preekten tegenover de onvermijdelijke dood, gebruikt de Thaise kunstenaar Mardi om te waarschuwen voor vermijdbare gevaren. Zijn hedendaagse vanitas is niet fatalistisch: het is een oproep tot actie, een uitnodiging om het roer om te gooien voordat het te laat is. Daarmee actualiseert Alex Face op briljante wijze een eeuwenoud genre voor de uitdagingen van onze tijd.
De impressionistische erfenis: Het licht van Bangkok schilderen
De tweede belangrijke verwantschap van Alex Face verbindt hem met die esthetische revolutie die het Franse impressionisme was. Die verbinding lijkt misschien onwaarschijnlijk: wat zou een graffitikunstenaar uit Bangkok gemeen hebben met Claude Monet die zijn waterlelies schilderde in Giverny? Toch beroept de Thaise kunstenaar zich uitdrukkelijk op dit erfgoed en toont hij het met een verontrustende consistentie aan.
“De impressionisten waren niet anders dan straatkunstenaars die graffiti op een muur spuiten,” verklaart Alex Face in een recent interview [2]. Deze uitspraak, die als een grap kan worden opgevat, onthult in werkelijkheid een diepgaande inschattingsvermogen van de revolutionaire essentie van de impressionistische beweging. Zoals Monet en zijn tijdgenoten die hun ateliers verlieten om in de buitenlucht te schilderen, heeft Alex Face de galerieën verlaten om de stedelijke ruimte te veroveren.
De uitvinding van de schildersbuis door de Amerikaan John G. Rand in 1841 bevrijdde de impressionisten van hun ateliers, waardoor ze direct de vluchtige effecten van natuurlijk licht konden vastleggen [3]. De spuitbus vervult dezelfde bevrijdende rol voor Alex Face: hij biedt hem de mogelijkheid onmiddellijk te creëren, in het hier en nu op straat, zonder voorbereiding of kunstgrepen. Deze technische spontaniteit brengt hedendaagse street art fundamenteel dichter bij de impressionistische revolutie.
Maar de verwantschap gaat veel verder dan de tools. Alex Face deelt met de impressionisten eenzelfde obsessie voor het vastleggen van het ogenblik zelf. Zijn muurschilderingen, blootgesteld aan klimaatinvloeden en menselijke interventies, bezitten dezelfde kwetsbaarheid die Monet zocht te grijpen in zijn reeksen van de Kathedralen van Rouen of de Hooiwagens. Het vergankelijke wordt hierdoor integraal onderdeel van het werk, wat de boodschap versterkt over de kwetsbaarheid van het bestaan.
De tentoonstelling “Impressions” die Alex Face in 2024 in New York presenteerde visualiseert deze verwantschap op meesterlijke wijze. De kunstenaar transponeert Mardi in landschappen die rechtstreeks zijn geïnspireerd op Franse meesters, waarmee hij composities creëert waarin zijn iconische figuur tussen de waterlelies beweegt zoals bij Monet. Deze hybride werken tonen aan dat de impressionistische les nog springlevend is: schilderen is vooral het vastleggen van de bijzondere kwaliteit van een moment, een lichtval, een emotie.
Deze benadering vindt zijn wortels in de persoonlijke ervaring van de kunstenaar. Opgeleid in het reproduceren van impressionistische doeken bij een Thais bedrijf, heeft Alex Face geleerd de techniek van deze meesters te ontleden. “Ik heb veel reproducties geschilderd en veel geleerd. Ik heb zelfs geprobeerd precies dezelfde kleuren te mengen als zij gebruikten, maar er zitten bijna te veel kleuren in deze schilderijen om met het oog te kunnen zien,” vertelt hij [4]. Deze technische opleiding stelt hem vandaag in staat om op gelijke voet te communiceren met zijn illustere voorgangers.
Dieper gaand herontdekt Alex Face de oorspronkelijke subversieve geest van het impressionisme. Toen de eerste impressionisten in 1874 exposeerden, werden ze door de critici met sarcasme overladen en werd hun werk verweten ‘onafgewerkt’ te zijn en hun techniek ‘slordig’. Alex Face krijgt dezelfde kritiek van de puristen van de hedendaagse kunst die moeite hebben de legitimiteit van street art te erkennen. Deze historische herhaling is geen toeval: het toont aan dat echte kunst altijd gevestigde conformismen verstoort.
Ten slotte, net zoals de impressionisten die scènes uit het dagelijkse leven verkozen boven grote historische composities, vindt Alex Face zijn inspiratie in het alledaagse van Bangkok. Zijn Mardi bewegen zich in vertrouwde omgevingen zoals markten, steegjes en stortplaatsen, en geven het prozaïsche een poëtische dimensie. Deze democratisering van het artistieke onderwerp, deze aandacht voor het banale dat wordt omgevormd tot het sublieme, vormt een van de meest duurzame erfenissen van het impressionisme.
De hedendaagse synthese: Een globale kunst met lokale wortels
De originaliteit van Alex Face ligt in zijn vermogen om deze twee ogenschijnlijk tegenovergestelde tradities te verenigen, het barokke memento mori en het impressionistische hedonisme, in een perfect eigentijdse synthese. Deze artistieke alchemie produceert een unieke visuele taal die tegelijk spreekt tot Aziatische en westerse kunstliefhebbers, kenners en leken.
Deze universaliteit offert nooit culturele specificiteit op. Mardi draagt de volledige Thaise identiteit in zich: zijn derde oog verwijst naar boeddhistische tradities, zijn dierenkostuums refereren aan lokale animistische overtuigingen, zijn stedelijke omgevingen weerspiegelen de sociale realiteit van Bangkok. Maar deze specifieke verwijzingen zijn verweven in een discours dat voor iedereen begrijpelijk is en raakt aan universele zorgen zoals kinderjaren, vaderschap en milieuzorgen.
De technische evolutie van Alex Face gaat hand in hand met deze conceptuele rijping. Begonnen met eenvoudige persoonlijke tags, zijn gezicht dat op de muren van de hoofdstad wordt gereproduceerd, heeft hij een steeds verfijnder iconografisch repertoire ontwikkeld. Zijn laatste werken, waarin traditionele olieverfschilderkunst wordt gemengd met straattechnieken, getuigen van uitzonderlijke technische beheersing. De kunstenaar schakelt moeiteloos tussen muur en doek, van groot formaat tot intiem werk, en bewijst dat stedelijke kunst aanspraak kan maken op dezelfde excellentie als academische kunst.
Deze technische veelzijdigheid gaat gepaard met een scherp politiek bewustzijn. Alex Face beperkt zich niet tot het decoreren van muren: hij bevraagt de veranderingen in de Thaise samenleving. De snelle industrialisatie van zijn geboorteland, het verdwijnen van rijstvelden ten gunste van fabrieken, de landelijke exodus die de dorpen leegmaakt, al deze fenomenen vinden hun visuele vertaling in de wereld van Mardi. Het bezorgde kind wordt de bevoorrechte getuige van een snel veranderende wereld.
De internationale erkenning die Alex Face vandaag geniet, met tentoonstellingen in Londen, New York, Rome en Los Angeles, heeft hem niet losgemaakt van zijn volkswortels. Trouw aan de geest van street art blijft hij schilderen in de achtergestelde wijken van Bangkok, waarmee hij die directe dialoog met de bevolking handhaaft, die de essentie van stedelijke kunst vormt. Deze trouw aan zijn oorsprong onderscheidt Alex Face van vele hedendaagse kunstenaars die in de verleiding komen door de bourgeoisie van de galerijwereld.
Zijn persoonlijke traject belichaamt perfect de veranderingen in de Aziatische hedendaagse kunst. Opgeleid in de westerse codes maar gevoed door oosterse spiritualiteit, stedelijk maar gevoelig voor milieukwesties, populair maar technisch geavanceerd, vertegenwoordigt Alex Face deze nieuwe generatie kunstenaars die traditionele kloven tussen hoge kunst en volkskunst, tussen lokaal en globaal, tussen traditie en moderniteit, weigert.
Naar een esthetiek van verantwoordelijkheid
Het fenomeen Alex Face overstijgt ruimschoots het eenvoudige artistieke succesverhaal. Het onthult de diepe veranderingen die hedendaagse kunst doormaken aan het begin van de 21e eeuw. Geconfronteerd met de ecologische en sociale uitdagingen van onze tijd, laten vele kunstenaars de traditionele kritische houding varen om een nieuwe verantwoordelijkheid aan te nemen. Alex Face belichaamt deze evolutie: zijn kunst weerspiegelt de wereld niet langer alleen, maar wil haar veranderen.
Deze transformatieve ambitie steunt op een opmerkelijk effectieve verspreidingsstrategie. Door de openbare ruimte te betreden, omzeilt Alex Face de traditionele circuits van hedendaagse kunst. Zijn Mardi bereiken direct de stedelijke bevolking, zonder institutionele bemiddeling. Deze radicale democratisering van de toegang tot kunst is wellicht zijn meest duurzame bijdrage aan de esthetische geschiedenis.
De toekomst zal uitwijzen of deze esthetiek van verantwoordelijkheid zich kan vernieuwen zonder haar subversieve kracht te verliezen. Alex Face heeft inmiddels die internationale erkenning bereikt die voor straatkunstenaars een valkuil kan zijn. Zal hij de authenticiteit van zijn boodschap kunnen behouden terwijl hij zich ontwikkelt in de kringen van de kunstmarkt? Zijn vermogen om deze spanning op te lossen zal de duurzaamheid van zijn werk bepalen.
Eén ding blijft zeker: met Mardi heeft Alex Face een van de krachtigste artistieke figuren van zijn generatie gecreëerd. Dit kind met de bezorgde blik zal lang in ons collectief bewustzijn blijven rondwaren, ons herinnerend dat ware kunst altijd voortkomt uit urgentie en liefde. In een wereld die overstroomt van beelden, is Alex Face erin geslaagd een beeld te creëren dat telt. Dat is al veel. Misschien is dat het belangrijkste.
- Vanitas : Paintings by the Dutch Old Masters Inspired by Life and Death, MyModernMet, 2022
- “The Impressionists Were No Different from Street Artists Spray-Painting Graffiti on a Wall”: An Interview with Alex Face, Juxtapoz Magazine, 2024
- Plein-air painting, Encyclopædia Britannica, 1998
- Alex Face ‘Impressions’, Vertical Gallery, 2024
