Luister goed naar me, stelletje snobs, Chloé Wise (geboren in 1990) belichaamt perfect de kunstenares die onze consumptiemaatschappij weet te transformeren in een theater van het absurde, terwijl ze een opmerkelijk scherpe kritische afstand bewaart. Deze Canadese, gevestigd in New York, gebruikt een creatief arsenaal dat schommelt tussen olieverfschilderkunst, beeldhouwkunst en installatie, en creëert een universum waar lachen samenloopt met de scherpste reflectie op onze tijd. Haar werk, diep geworteld in onze tijd, ontleedt met chirurgische precisie de mechanismen die onze sociale relaties en onze relatie tot consumptie beheersen.
In haar werk tekenen zich twee uitgangspunten af met een opvallende duidelijkheid. Het eerste betreft haar unieke wijze van omgaan met consumptie en de bijbehorende codes, met name door een verkenning van de relatie tussen voedsel en verlangen. Haar sculpturen van tassen in de vorm van bagels of stokbroden, zoals haar beroemde “Bagel No. 5” (2014), zijn niet zomaar provocaties. Ze sluiten aan bij een filosofische traditie die teruggaat tot Jean Baudrillard en zijn theorie over het simulacrum. Baudrillard ontwikkelde in “Simulacra and Simulation” (1981) het idee dat onze hedendaagse samenleving het echte heeft ingewisseld voor tekens van het echte. De werken van Wise illustreren deze theorie perfect door objecten te creëren die zowel simulaties van luxe artikelen als representaties van voedsel zijn, waarmee de grenzen tussen eetbaar en commercieel, tussen authentiek en kunstmatig vervagen.
Deze benadering vindt een bijzondere weerklank in haar recentere installaties, zoals de serie kandelaars in de vorm van Caesar salad, waar het artificiële echter dan echt wordt en wat Baudrillard hyperrealiteit noemde. Deze sculpturen zijn niet slechts verfijnde trompe-l’oeils; ze zetten onze relatie tot authenticiteit in vraag in een wereld waar de grens tussen echt en nep steeds poreuzer wordt. De druppels vinaigrette die lijken te parelen op de sla van haar verlichtingsinstallaties creëren een fascinerende spanning tussen vergankelijk en eeuwig, tussen utilitair en artistiek.
Het tweede uitgangspunt van haar werk ligt in haar benadering van het hedendaagse portret. Wise herontdekt dit traditionele genre met een bijzondere scherpzinnigheid door er de visuele codes van het digitale tijdperk in te verwerken. Haar portretten zijn geen eenvoudige weergaven van personen, maar diepgaande exploraties van hoe wij onszelf presenteren in het tijdperk van sociale netwerken. Deze benadering sluit aan bij de reflecties van Roland Barthes in “La chambre claire” (1980) over fotografie en de wijze waarop wij ons beeld construeren. Barthes sprak over het “punctum”, dat element in een afbeelding dat ons persoonlijk raakt en aanwijst. Bij Wise ligt dat punctum vaak in de licht afwijkende uitdrukkingen van haar modellen, in die glimlachen die tegelijk authentiek en kunstmatig lijken te zijn.
De manier waarop zij haar vrienden en kennissen schildert, vaak met alledaagse consumptieproducten als accessoires, creëert een fascinerende spanning tussen het intieme en het commerciële. Deze portretten doen denken aan de Nederlandse stillevens uit de 17e eeuw, waarin alledaagse voorwerpen werden geladen met diepzinnige symboliek. Maar bij Wise zijn de symbolen die van onze tijd: verpakkingen van zuivelproducten, bekende merken, alledaagse voorwerpen verheven tot iconen. Haar schildertechniek, geërfd van de grote meesters maar toegepast op hedendaagse onderwerpen, creëert een fascinerende dialoog tussen traditie en moderniteit.
In haar laatste werken, met name die gepresenteerd in de expositie “Torn Clean” (2024), verdiept Chloé Wise haar reflectie op menselijke kwetsbaarheid en onze manier om die te verhullen. De introductie van pleisters in haar portretten voegt een nieuwe laag van interpretatie toe: deze medische accessoires worden metaforen voor onze fragiliteit en onze voortdurende behoefte aan herstel. De manische glimlachen van haar onderwerpen, gecombineerd met deze subtiele pleisters, vertellen een verhaal van gedwongen veerkracht, van die sociale verplichting om “een goede indruk te maken” ondanks onze wonden.
Haar gebruik van kleur verdient speciale aandacht. De huidskleuren die zij hanteert, soms omschreven als “biggetje” in haar tubes verf, creëren een spanning tussen het sublieme en het weerzinwekkende. Deze benadering doet denken aan de theorieën van Julia Kristeva over afschuw in de kunst, waar het mooie en het afstotelijke elkaar ontmoeten in een complexe dans. De monochrome achtergronden van haar recente portretten, vaak dicht bij de huidtinten van haar onderwerpen, creëren een subtiel camouflage-effect dat het gevoel versterkt van een identiteit in ontbinding.
Wise beweegt zich tussen verschillende registers zonder ooit in pure cynisme te vervallen. Haar humor werkt als een Trojaans paard, waardoor diepere vraagstukken over onze tijd geïntroduceerd kunnen worden. Zij slaagt erin een kwetsbare balans te bewaren tussen sociale kritiek en een vorm van empathie voor haar onderwerpen, waardoor zij een kunst creëert die noch volledig beschuldigend, noch helemaal toegeeflijk is.
Haar werk rondom glimlachen verdient bijzondere aandacht. In een maatschappij waar de glimlach een vorm van sociale valuta is geworden, maakt Wise er een antropologische studie van. Haar portretten vangen die vreemde temporaliteit van de geplaatste glimlach, die te lang duurt om natuurlijk te zijn. Deze verkenning doet denken aan Baudrillards observaties in “Amerika” over de Amerikaanse glimlach als een gecodeerde vorm van communicatie. De onderwerpen van Wise lijken zich bewust van het feit dat ze worden bekeken, hun gezichtsuitdrukkingen schommelen tussen authentiek en performatief.
De artieste beperkt zich niet tot het bekritiseren van deze sociale performance; ze onthult er ook de vreemde schoonheid en noodzaak van. Haar recente portretten, met hun overdreven glimlachen en subtiele pleisters, vertellen het verhaal van onze collectieve veerkracht, van ons vermogen om te blijven glimlachen, zelfs in tegenspoed. Misschien ligt daarin wel de grootste kracht van haar werk: in haar vermogen om ons gemedialiseerde dagelijks leven te transformeren in een vorm van hedendaagse visuele poëzie.
Haar benadering van roem en artistieke erkenning is bijzonder interessant. Sinds de buzz rond haar “Bagel No. 5” gedragen bij een Chanel-evenement, is Wise erin geslaagd zich met opmerkelijke intelligentie een weg te banen in de kunstwereld. Ze gebruikt de mechanismen die ze zelf bekritiseert, zoals sociale netwerken, influencer-cultuur en luxemarketing, om haar werk te verspreiden. Ze maakt werken die zowel als sociale kritiek functioneren als begeerde objecten. Haar schilderijen en sculpturen wijzen de excessen van onze consumptiemaatschappij aan, maar worden zelf ook begeerde verzamelobjecten. Deze ironie ontsnapt niet aan de kunstenaar, die het gebruikt als onderdeel van haar reflectie over hoe kunst circuleert en waarde krijgt in onze samenleving.
De performatieve dimensie van haar werk gaat verder dan het doek en de sculptuur. Haar installaties creëren immersieve omgevingen die de tentoonstellingsruimte veranderen in een scène waar het theater van onze dagelijkse consumptie wordt gespeeld. De langzaam smeltende blokken boter op glazen sokkels in haar recente tentoonstellingen creëren een temporele spanning die de toeschouwer dwingt de vergankelijke aard van onze verlangens en bezittingen onder ogen te zien.
Haar gebruik van het traditionele medium olieverf om onze hyperverbonden wereld te verbeelden, is niet willekeurig. Deze techniek, historisch geassocieerd met portretten van de aristocratie en weelderige stillevens, wordt in haar handen een instrument om onze nieuwe sociale rituelen te documenteren en bevragen. De technische virtuositeit waarmee ze te werk gaat dient om ogenschijnlijk banale momenten vast te leggen, zoals iemand die amandelmelk drinkt, een vriend die poseert met draadloze oordopjes, waardoor deze alledaagse ogenblikken veranderen in taferelen die dezelfde aandacht verdienen als de vergankelijkheden uit de 17e eeuw.
De pandemie heeft een nieuwe dimensie toegevoegd aan haar werk, vooral in haar manier om onverschilligheid als overlevingsmechanisme te benaderen. In een wereld verzadigd met traumatische informatie, onderzoekt haar werk hoe we erin slagen een façade van normaliteit te behouden. Haar portretten uit die periode vangen deze vreemde dualiteit: het scherpe besef van de ramp en de noodzaak om normaal te blijven functioneren. De lichamen die ze schildert, vaak naakt maar nooit vulgair, dragen ook de tekenen van onze tijd: tatoeages, piercings, technologische accessoires. Deze elementen worden tijdmarkeringen die haar werken verankeren in ons heden en tegelijkertijd een potentiële archeologische dimensie geven.
Ze reserveert een heel bijzondere behandeling voor alledaagse voorwerpen. Haar hedendaagse stillevens, bevolkt met alledaagse consumptiegoederen, transformeren deze objecten in relikwieën van onze tijd. Een pak melk wordt een cultureel artefact, een pleister wordt symbool van onze collectieve kwetsbaarheid. Deze benadering doet denken aan de traditie van vergankelijkheid, maar geactualiseerd voor onze tijd van overconsumptie en gepland veroudering.
De invloed van het digitale is bijzonder duidelijk in haar manier van het samenstellen van beelden. Haar kadreringen, vaak geïnspireerd door de codes van selfies en foto’s op sociale netwerken, creëren een dialoog tussen de traditie van het geportretteerde schilderij en de nieuwe vormen van zelfrepresentatie. Deze hybridisatie van visuele referenties levert werken op die tegelijk functioneren als sociologische documenten en autonome esthetische objecten.
Haar werk over materialiteit is bijzonder fascinerend in haar sculpturen. Het gebruik van urethaan en olieverf om hyperrealistische simulaties van voedsel te creëren, stelt fundamentele vragen over onze relatie met het echte in een samenleving waar het virtuele een steeds grotere rol speelt. Deze werken zijn niet zomaar verfijnde trompe-l’oeils; ze bevraagd onze capaciteit om het echte van het valse, het natuurlijke van het kunstmatige te onderscheiden.
De politieke dimensie van haar werk, hoewel nooit didactisch, komt tot uiting in haar manier van omgaan met kwesties rond gender en identiteit. Haar portretten van vrouwen ontrafelen in het bijzonder de codes van vrouwelijke representatie in de kunst. De soms groteske of verontrustende expressies van haar vrouwelijke modellen dagen de conventies van schoonheid en volgzaamheid uit die traditioneel verbonden zijn met vrouwenportretten.
Wise slaagt erin een kunst te creëren die diep spreekt over onze tijd, terwijl ze de valkuilen van simplistische sociale commentaren vermijdt. Haar werk is complex, precies omdat het gemakkelijke morele posities afwijst. Ze toont ons onze wereld in al haar absurditeit, schoonheid en afschuw, en laat ons vrij om te navigeren tussen deze verschillende interpretaties.
Het werk van Chloé Wise vormt een complexe en genuanceerde commentaar op onze tijd, waarin het authentieke en het kunstmatige voortdurend in elkaar overvloeien. Ze slaagt erin de essentie vast te leggen van onze dubbelzinnige relatie met consumptie, zelfrepresentatie en technologie, terwijl ze werken creëert die diep menselijk blijven in hun benadering. Door haar kritische en empathische blik biedt Wise ons een spiegel van onze maatschappij, maar een spiegel die niet slechts weerspiegelt: zij onthult, bevraagt en transformeert onze perceptie van het echte.
