Luister goed naar me, stelletje snobs: terwijl jullie je nog wentelen in jullie conceptuele abstracties en pretentieuze en saaie installaties, schildert Daisy Dodd-Noble. Ze schildert zoals men ademt, zoals men liefheeft, zoals men droomt van een wereld waarin kleur ons nog zou kunnen redden van onszelf. En als u daarin slechts een stripachtige landschapschildering ziet die bedoeld is voor liefhebbers van mooie dingen, dan mist u het essentiële. Deze vrouw doet niet aan muurbekleding: ze voert een ware esthetische chirurgie uit op onze relatie met de natuur, met de precisie van een neurochirurg en de gevoeligheid van een dichter.
Geboren in 1989 in Londen, behoort Dodd-Noble tot die generatie kunstenaars die zijn opgegroeid in de klimaatnoodsituatie zonder in catastrofisme te vervallen. Ze behaalde in 2016 haar diploma aan de prestigieuze New York Academy of Art en had het geluk les te volgen bij Inka Essenhigh, die visionaire schilderes die haar studenten aanspoorde te schilderen vanuit hun verbeelding in plaats van slapfotografie te kopiëren. Deze opleiding blijkt bepalend: waar anderen zich beperken tot het reproduceren van het zichtbare, bedenkt Dodd-Noble mogelijke werelden. Haar landschappen zijn geen open ramen naar de realiteit, maar poorten naar wat de wereld zou kunnen zijn als wij haar eindelijk zouden durven te bekijken met de ogen van de liefde in plaats van die van het bezit.
De kunstenares verbergt haar invloeden niet. Ze noemt onder andere Lisa Yuskavage, die meesteres van kleur die licht verandert in pure emotie. Deze afstamming is niet toevallig: zoals Yuskavage begrijpt Dodd-Noble dat kleur geen eenvoudig ornament is, maar een volwaardige taal die kan uitdrukken wat woorden niet kunnen zeggen. “Er is iets ontastbaarders dat we ervaren wanneer we naar een boom of een bloem in het echte leven kijken, of naar een kunstwerk,” vertelt ze. “Het is deze ervaring die mij het meest interesseert omdat ik denk dat ze culturele grenzen overstijgt” [1].
Deze zoektocht naar het ontastbare brengt ons rechtstreeks naar het hart van de bergsoniaanse filosofie en haar revolutionaire concept van elan vital. Henri Bergson, de denker die ons begrip van het leven en de evolutie aan het begin van de 20e eeuw op zijn kop zette, introduceerde het idee van een oorspronkelijke creatieve kracht die het leven steeds weer naar nieuwe en onvoorspelbare vormen duwt. Voor Bergson is elan vital noch mechanisch noch finalistisch, maar van nature scheppend, een voortdurende bron van nieuwheid [2]. Deze creatieve drang, die “een kracht die op onvoorspelbare wijze steeds complexere vormen creëert” is, vindt in het werk van Dodd-Noble een bijzonder verhelderende belichaming.
Wanneer de kunstenares haar bomen schildert in onmogelijke kleuren, haar kersenroze bossen of haar smaragdgroene vulkanen, speelt ze niet alleen met chromatische codes: ze materialiseert die bergsoniaanse energie die al het leven bezielt. Haar landschappen vibreren van een levenskracht die hen lijkt voort te stuwen uit het doek. Daar vinden we die “tijdspanne” die Bergson dierbaar was, die beleefde en subjectieve tijd die tegengesteld is aan de mechanische tijd van de wetenschap. Elk doek van Dodd-Noble vangt een moment van eeuwigheid, een ogenblik waarop de natuur haar scheppende dimensie onthult. Het bergsoniaanse elan vital is hier geen abstract concept meer, maar een voelbare werkelijkheid die ons vol in het gezicht slaat door de expressieve kracht van kleur.
Deze filosofische benadering gaat gepaard met een scherpe ecologische bewustwording. Dodd-Noble schildert de natuur niet als decor, maar als een levend organisme met een eigen intelligentie. Haar recente werken over het tropisch regenwoud van Costa Rica onthullen een diepgaand begrip van mycorrhizale netwerken, die ondergrondse verbindingen waarmee bomen kunnen communiceren en elkaar helpen. “Hoe meer tijd ik in de natuur doorbreng, hoe meer ik me verbonden voel met een universele waarheid over de onderlinge verbondenheid van al het leven die de scheiding overstijgt,” legt ze uit [3]. Deze systemische visie op de natuur echoot de meest recente wetenschappelijke ontdekkingen over de intelligentie van bossen, maar vertaalt die in een beeldtaal van indrukwekkende poëzie.
De techniek van Dodd-Noble draagt volledig bij aan deze esthetiek van levensdrang. Haar lagen verf, over elkaar aangebracht, creëren meerdere dieptes die onder onze ogen lijken te ademen. Zij werkt vaak vanuit directe observaties van bomen die ze tijdens haar wandelingen tegenkomt, waarbij ze hun “persoonlijkheid” of hun “bijzondere energie” noteert voordat ze ze transformeert tot personages in haar composities. Deze methode onthult een bijna animistische benadering van het schilderen, waarbij elk natuurlijk element een wezen wordt met bewustzijn en gevoeligheid.
De recente evolutie van haar werk bevestigt deze conceptuele volwassenheid. Haar tentoonstellingen “Truth of the Forest” bij Massimo De Carlo in Parijs in 2024 of “Grounded” in de galerie L21 in Palma de Mallorca in 2022 getuigen van een diepgaande reflectie over onze relatie met biodiversiteit. De kunstenares onderzoekt daarin wat zij noemt “de waarheid van het bos”, die oeroude wijsheid die intacte ecosystemen bezitten en die onze technologische beschaving grotendeels vergeten is.
Maar misschien is het in haar manier van omgaan met licht dat Dodd-Noble haar uniciteit het best onthult. Geïnspireerd door de meesters van het landschapschilderen ontwikkelt zij een kleurgebruik dat ruim verder gaat dan het imiteren van de werkelijkheid. Haar fluor oranje luchten, paarse grassoorten of elektrische blauwe stammetjes zijn noch fantasierijk, noch willekeurig provocerend. Ze drukken eerder die energetische dimensie van de natuur uit die onze beperkte zintuigen slechts onvolledig waarnemen. Door de kleur te bevrijden van haar representatieve functie biedt Dodd-Noble ons toegang tot een vergrote realiteit waar de natuur eindelijk haar volledige pracht ontvouwt.
Deze chromatische benadering vindt haar wortels in de meest veeleisende hedendaagse kunst. De invloed van Lisa Yuskavage is vooral merkbaar in deze soevereine beheersing van kleur als drager van emotie. Yuskavage, bekend om haar technieken uit de Renaissance en haar uitzonderlijke begrip van kleurverhoudingen, heeft Dodd-Noble duidelijk deze lichtwetenschap mee overgedragen die elk doek in een totale zintuiglijke ervaring transformeert [4]. Net als haar voorgangster begrijpt Dodd-Noble dat kleur een autonome taal kan worden, die rechtstreeks met ons onbewuste communiceert zonder het filter van de rede.
Deze artistieke verwantschap geeft een nieuw licht op de schijnbare eenvoud van Dodd-Nobles composities. Achter haar ogenschijnlijk naïeve landschappen schuilt een technische verfijning die overerft van de grote meesters. Haar opleiding aan de New York Academy of Art gaf haar die beheersing van lichtverhoudingen en die opbouw van ruimte die het grote schilderkunst onderscheidt van decoratieve illustratie. Elk kleur-effect is berekend, elke harmonie gewogen, elk contrast gemeten. Deze technische strengheid maakt het mogelijk dat emotie zich ongehinderd uitdrukt, bevrijd van de onhandigheden die amateurisme vaak verraden.
Dodd-Nobles ecologische betrokkenheid is dan ook niet oppervlakkig activisme, maar een diepgeworteld overtuiging gevoed door een intiem begrip van de levensmechanismen. Haar doeken functioneren als stille manifesten voor een verzoening tussen mens en natuur. Door ons onmogelijke maar begeerlijke landschappen te tonen, laat zij ons beseffen wat we aan het verliezen zijn. Haar veelkleurige bossen zijn geen ontsnapping naar een fantasiewereld, maar herinneringen aan de oneindige rijkdom van een echte wereld die onze blindheid tot verdwijnen veroordeelt.
Deze politieke dimensie van haar werk komt des te krachtiger tot uiting doordat ze behoedzaam directe preken vermijdt. Dodd-Noble schildert niet de ecologische ramp, ze schildert de bedreigde schoonheid. Ze bekritiseert niet de vernietiging, ze viert de creatie. Deze positieve benadering onthult een opmerkelijke strategische intelligentie: in plaats van de toeschouwer een schuldgevoel te geven, wekt ze de wens op om te beschermen wat ze toont. Haar doeken werken als heilzame virussen die onze blik besmetten en onze relatie met de wereld transformeren.
Het persoonlijke parcours van de kunstenaar verheldert deze benadering. Voormalig medewerker van de olie-industrie in Dubai, heeft ze van binnenuit de tegenstrijdigheden van onze tijd ervaren. “Het voelde niet echt als een keuze,” vertrouwt ze toe als ze spreekt over haar artistieke omschakeling. “Ik woonde destijds in Dubai, waar er geweldige hedendaagse kunst is. Ik ging naar de kunstbeurs Art Dubai en naar enkele galeries in Al Quoz. Door al dat buitengewone werk kreeg ik de wens om werken te kunnen creëren zoals die kunstenaars” [5]. Deze late maar beslissende openbaring verklaart wellicht de urgentie die haar werk doordringt. Dodd-Noble schildert als iemand die tijd heeft verloren en die dat graag wil inhalen.
Haar recente artistieke residenties getuigen van deze zoektocht naar authenticiteit. Of het nu in Costa Rica was om de tropische bossen te observeren, of in Worlingham Hall in Suffolk, waar een oud jachtgebied wordt omgevormd tot een natuurreservaat, de artieste geeft de voorkeur aan directe onderdompeling in de ecosystemen die ze wil schilderen. Deze bijna etnografische benadering voedt haar composities met een waarheid die de verbeelding alleen niet kan bieden. Elk doek draagt de sporen van deze ontmoetingen met het levende, die momenten van genade waarbij de artieste en haar onderwerp in een wederzijds begrip samenkomen.
De institutionele erkenning volgt logischerwijs deze artistieke volwassenheid. De meest veeleisende galerijen, van Roman Road in Londen tot L21 in Spanje, via Kristin Hjellegjerde, exposeren regelmatig haar werken. De markt voor hedendaagse kunst begint haar waarde te erkennen, zoals blijkt uit veilingen bij Phillips of andere prestigieuze huizen. Maar dit commerciële succes mag het essentiële niet verhullen: Dodd-Noble behoort tot die zeldzame artiesten die er in slagen esthetische strengheid met toegankelijkheid, technische verfijning met directe emotie te verzoenen.
Haar werk past binnen een glorieuze schildertraditie, terwijl ze nieuwe wegen opent voor de kunst van morgen. Erfgename van de romantische landschapschilderkunst en van de fauvistische kleurmeesters, creëert ze een plastische taal aangepast aan de uitdagingen van onze tijd. Haar doeken bewijzen dat het nog steeds mogelijk is te geloven in de schilderkunst, in haar vermogen onze wereldvisie te transformeren en daarmee ook de wereld zelf. Geconfronteerd met de milieuproblematiek en de hedendaagse ontgoocheling, biedt Dodd-Noble een artistieke respons van zeldzame intelligentie: in plaats van te treuren om het verloren paradijs, schildert ze het paradijs dat herontdekt moet worden.
Deze vooruitziende visie maakt haar benadering fundamenteel anders dan die van haar tijdgenoten. Waar velen blijven hangen in nostalgie of pessimisme, bedenkt zij mogelijke werelden. Haar onmogelijke landschappen worden programma’s voor de toekomst, uitnodigingen om onze relatie tot de natuur te herontwerpen. Door kleur en vorm te bevrijden van hun realistische beperkingen, bevrijdt ze ook onze verbeelding van destructieve gewoonten. Elk doek functioneert als een visueel gedachte-experiment, een laboratorium waar nieuwe manieren om de aarde te bewonen worden getest.
De bergsoniaanse vitale impuls vindt zo een bijzonder vruchtbare actualisering in het werk van Dodd-Noble. Deze scheppende kracht die het leven naar steeds nieuwe vormen stuwt, belichaamt zich hier in een artistieke praktijk die voortdurend haar eigen middelen heruitvindt. De kunstenaar beperkt zich niet tot het herhalen van een werkende formule: zij verkent voortdurend nieuwe chromatische gebieden, nieuwe compositiearchitecturen, nieuwe manieren om abstractie en figuratie in dialoog te laten treden.
Deze formele inventiviteit wortelt in een diep begrip van de uitdagingen van onze tijd. Dodd-Noble weet dat kunst niet langer alleen mooi kan zijn: ze moet ook noodzakelijk zijn. Haar doeken beantwoorden aan deze eis door een actieve, transformerende schoonheid aan te bieden, die hoop en verandering draagt. Ze bewijzen dat esthetiek nog steeds politiek kan zijn zonder daarbij haar zintuiglijke dimensie op te geven.
Dit opmerkelijke succes plaatst Dodd-Noble onder de meest veelbelovende kunstenaars van haar generatie. Op 36-jarige leeftijd heeft zij al een herkenbare plastische taal en een samenhangende wereldvisie ontwikkeld. Haar komende creaties zullen nauwlettend gevolgd worden door allen die nog geloven in de transformerende kracht van kunst. Want voorbij haar zuiver schilderkundige kwaliteiten draagt het werk van Dodd-Noble een boodschap van hoop die onze tijd hard nodig heeft.
In een wereld waar de natuur tot wanhoop gedoemd lijkt en waar hedendaagse kunst zich vaak vergenoegt met ironie of wanhoop, kiest Daisy Dodd-Noble voor de weg van actieve betovering. Haar doeken herinneren ons eraan dat schoonheid geen luxe is maar een noodzaak, dat kleur ons nog steeds kan redden en dat schilderkunst een van de laatste toevluchtsoorden van de menselijke ziel blijft. Alleen daarom verdient zij onze aandacht en dankbaarheid.
- Massimo De Carlo. “De waarheid van het bos, Daisy Dodd-Noble”. Tentoonstellingspersbericht, Parijs, 2024.
- Bergson, Henri. De creatieve evolutie. Parijs, Félix Alcan, 1907.
- Massimo De Carlo. “De waarheid van het bos, Daisy Dodd-Noble”. Tentoonstellingspersbericht, Parijs, 2024.
- Yuskavage, Lisa. Lezing over de kleurentechniek, geciteerd in GRAYSON, Emma. “Daisy Dodd-Noble presenteert een speels milieubewustzijn”. Art of Choice, 29 februari 2020.
- Grayson, Emma. “Daisy Dodd-Noble presenteert een speels milieubewustzijn”. Art of Choice, 29 februari 2020.
