Luister goed naar me, stelletje snobs, laat me jullie vertellen over Justin Weiler (geboren in 1990 te Parijs), de kunstenaar die conventies doet beven met de fijnzinnigheid van een chirurg en de precisie van een sluipschutter. Terwijl sommigen nog steeds extatisch zijn over hun Monet-posters gekocht in Giverny, herdefinieert deze jonge Franse wonderboy de grenzen tussen schilderkunst, beeldhouwkunst en fotografie met een meesterschap dat de grootste meester van clair-obscur jaloers zou maken.
Weiler baant zijn weg met de volharding van een zenmonnik en de strengheid van een wiskundige, en zijn werk met zwart, kleur en licht is geen simpele stijlopvoering om te imponeren, maar een metafysische verkenning die Heidegger zelf gefascineerd zou hebben. Want ja, beste vrienden snobs die na drie glazen champagne de werken van Clyfford Still nog steeds verwarren met die van Théodore Stamos, kunst kan diepgaand zijn zonder pretentieus te zijn.
Onze eerste ontmoeting vond plaats op 12 oktober 2013 in Nantes, tijdens een receptie georganiseerd voor de laatstejaarsstudenten van de Beaux-Arts. Toen nog een eenvoudige voorlaatstejaarsstudent, was hij behendig tussen zijn ouderejaars geglipt. Deze 23-jarige jongeman overtuigde me toen om de cocktail en de mondaine aangelegenheden te laten voor wat ze waren om zijn olieverfschilderijen te ontdekken, zorgvuldig verborgen achter het amfitheater. Ondanks een nog in ontwikkeling zijnde stijl, bleek zijn talent onmiddellijk onmiskenbaar. Deze toevallige ontmoeting zou het begin markeren van een nauwlettende volgorde van zijn artistieke evolutie, een bevoorrechte getuige van het opkomen van een unieke stem in de hedendaagse kunst.
De Genesis van een Unieke Benadering
Het parcours van Justin Weiler valt op door een opmerkelijke consistentie sinds zijn eerste studiejaar. Afgestudeerd aan de École Supérieure des Beaux-Arts in Nantes en vervolgens aan de École Nationale Supérieure des Beaux-Arts in Parijs, heeft hij een rigoureuze benadering van artistieke praktijk ontwikkeld die voortdurend verfijnd wordt. Zijn werk, oorspronkelijk geworteld in traditionele schilderkunst, is geleidelijk geëvolueerd naar een complexere vorm van expressie, waarbij de grenzen tussen schilderkunst, beeldhouwkunst en installatie vervagen.
Deze evolutie is geen toeval, maar het resultaat van een methodisch en volhardend onderzoek. Vanaf het begin toont Justin Weiler een bijzondere interesse voor perceptie en licht. Zijn eerste experimenten met Chinese inkt op glas markeren een doorslaggevend keerpunt in zijn praktijk. Deze techniek, die hij in de loop der jaren heeft geperfectioneerd, wordt zijn artistieke signatuur, een unieke expressiemethode waarmee hij de grenzen tussen zichtbaar en onzichtbaar, tussen materialiteit en immaterialiteit verkent.
De kwestie van de tussentijdse ruimte, die centraal zal komen te staan in zijn oeuvre, vindt zijn wortels in dit vroege onderzoek. De kunstenaar ontwikkelt een bijzondere gevoeligheid voor overgangsgebieden, die ambigue ruimtes die noch helemaal binnen, noch helemaal buiten zijn. Deze bekommernis uit zich aanvankelijk in zijn aandacht voor stedelijke architecturale elementen: etalages, rolluiken, ijzeren rolluiken, kassen. Deze elementen, die vaak worden verwaarloosd in ons dagelijks leven, worden onder zijn blik dragers van reflectie over de eigen aard van onze perceptie van ruimte.
De Ruimte als Grondstof
Zijn benadering van ruimte vormt een van de meest vernieuwende aspecten van zijn werk. Voor hem is ruimte niet simpelweg een container waarin zijn werken zich bevinden, maar wordt het een ware grondstof, kneedbaar en expressief. Deze opvatting komt vooral tot uiting in zijn manier van omgaan met transparante oppervlakken, in het bijzonder glas, dat hij verandert in actieve interfaces tussen verschillende realiteitsniveaus.
Zijn werk aan etalages illustreert deze benadering perfect. Deze architecturale elementen, die in ons dagelijks leven dienen als simpele scheidingen tussen binnen en buiten, worden onder zijn behandeling complexe apparaten die onze relatie tot ruimte ter discussie stellen. Door het nauwgezet aanbrengen van lagen Chinese inkt of verf creëert hij oppervlakken die niet langer louter fysieke barrières zijn, maar dialoogzones tussen verschillende toestanden van materie en licht.
Deze manipulatie van ruimte strekt zich ook uit tot zijn monumentale installaties, waarin hij erin slaagt de perceptie van exposities drastisch te transformeren. Zijn ingrepen beperken zich niet tot het innemen van ruimte, ze herscheppen die, waarbij ze omgevingen creëren die de toeschouwer betrekken in een complexe zintuiglijke ervaring. De transparantie- en reflectiespelen die hij ontwikkelt genereren dubbelzinnige ruimtes waar de grens tussen echt en virtueel vervaagt.
Het Licht als Medium
Licht neemt een centrale plaats in binnen het werk van Justin Weiler, maar zijn benadering wijkt radicaal af van eerdere schildertradities. In plaats van licht te representeren, werkt hij ermee als een echt artistiek medium. Deze aanpak maakt deel uit van een traditie van kunstenaars die, sinds de experimenten van de Light and Space Movement, hebben nagestreefd licht niet langer als onderwerp, maar als materiaal te zien.
Zijn technische beheersing stelt hem in staat werken te creëren die op een subtiele en complexe manier met licht interageren. Door nauwkeurig lagen inkt of verf op glas te overlappen, slaagt hij erin oppervlakken te creëren die het licht vangen, transformeren en op een unieke manier herverdelen. Elk werk wordt aldus een geavanceerd optisch apparaat dat onze perceptie van de omringende ruimte verandert.
Dit gebruik van licht als medium komt vooral tot uiting in zijn serie “Screen”, waarin variaties in zwart of kleur indrukwekkende diepte-effecten creëren. De oppervlakken die hij maakt, reflecteren het licht niet slechts, ze absorberen en transformeren het, wat optische effecten genereert die variëren afhankelijk van de kijkhoek en de lichtomstandigheden. Deze performatieve dimensie van het licht geeft zijn werken een bijzondere aanwezigheid en verandert ze in echte perceptie-instrumenten.
Justin Weilers gebruik van zwart is een van de meest fascinerende aspecten van zijn werk. In plaats van zwart te gebruiken als een simpele kleur of de afwezigheid van licht, maakt hij er een echt onderzoeksgebied van. Zijn zwart, verkregen door opeenhoping van Chinees inktafwerking, onthult een rijkdom aan nuances die onze gebruikelijke perceptie van deze kleur tart.
Deze benadering van zwart is ingebed in een artistieke traditie die figuren zoals Pierre Soulages omvat, die ik goed heb leren kennen, maar Weiler vernieuwt het gebruik ervan grondig. Zijn zwart is geen ondoorzichtige oppervlakte die licht reflecteert, maar een ruimte van diepte die de blik absorbeert terwijl deze toch aan het oppervlak wordt gehouden. Deze spanning tussen diepte en oppervlakte creëert een unieke visuele ervaring die het geheel van zijn werk kenmerkt.
Door een nauwkeurige controle van de dichtheid en de transparantie van de inktlagen slaagt hij erin subtiele variaties te creëren die zwart transformeren in een levendige ruimte die voortdurend verandert afhankelijk van de kijkhoek en de lichtomstandigheden. Deze technische beheersing maakt het mogelijk werken te maken die, hoewel monochroom, een buitengewone visuele rijkdom onthullen.
Een Praktijk in Voortdurende Ontwikkeling
Sinds onze eerste ontmoeting in 2013 is Justin Weilers werk blijven evolueren, terwijl het een opmerkelijke consistentie behoudt. Deze evolutie wordt gekenmerkt door een voortdurende verdieping van zijn aanvankelijke onderzoek in plaats van door radicale breuken. Elke nieuwe serie, elke nieuwe installatie lijkt natuurlijk voort te komen uit de voorgaande, terwijl nieuwe reflectie-elementen worden toegevoegd.
Zijn benadering van artistieke creatie onderscheidt zich door een weinig voorkomende methodologische strengheid. Elk werk is het resultaat van een nauwkeurig protocol, ontwikkeld en verfijnd door de jaren heen. Deze werkwijze, verre van beperkend te zijn, stelt hem in staat systematisch de mogelijkheden van zijn materialen en technieken te verkennen.
Zijn werk vereist een buitengewone concentratie en precisie; elke handeling moet perfect beheerst zijn om het gewenste effect te bereiken. Deze fysieke dimensie, die een soort lichamelijke performance impliceert, wordt vaak over het hoofd gezien in analyses van zijn werk.
Zijn atelier is echt een laboratorium waar hij voortdurend nieuwe technieken en benaderingen uitprobeert. Deze experimentele dimensie, gecombineerd met zijn methodologische strengheid, stelt hem in staat voortdurend de grenzen van zijn praktijk te verleggen terwijl hij opmerkelijke consistentie behoudt.
Het belang dat hij hecht aan het creatieproces weerspiegelt zich in de uiteindelijke kwaliteit van zijn werken. Elk stuk draagt de sporen van deze totale toewijding, deze voortdurende zoektocht naar technische perfectie ten dienste van een heldere artistieke visie.
De Latijnse term “Operire” (bedekken, bedekken, verbergen, verbergen) die hij als leidraad heeft gekozen, vat zijn benadering perfect samen. Dit eenvoudige maar betekenisvolle concept begeleidt zijn gehele productie, van de eerste experimenten tot de meest recente kleurrijke realisaties. Het vertaalt zowel het technische proces van het overlappen van lagen als de conceptuele dimensie van zijn werk over zichtbaarheid en onzichtbaarheid.
De impact op de hedendaagse kunst
Het werk van Justin Weiler maakt deel uit van een traditie van onderzoek naar perceptie en materialiteit, terwijl het een unieke bijdrage levert aan het hedendaagse debat over de aard van het beeld en de ruimte. Zijn praktijk, die de grenzen vervaagt tussen schilderkunst, beeldhouwkunst en installatie, draagt bij aan de vernieuwing van traditionele kunstvormen.
Zijn werk onderscheidt zich in het huidige kunstlandschap door de afwijzing van het spectaculaire en de focus op de perceptieve ervaring. In een kunstwereld die vaak wordt gedomineerd door het sensationele en onmiddellijke, biedt hij een subtielere en diepere benadering die uitnodigt tot contemplatie en reflectie.
Zijn vermogen om werken te creëren die onze ruimtelijke perceptie transformeren, opent nieuwe perspectieven.
Afgezien van zijn formele en technische aspecten, stelt het werk van Justin Weiler fundamentele filosofische vragen over de aard van perceptie en werkelijkheid. Zijn werk met tussentijdse ruimtes kan worden gelezen als een metafoor voor onze relatie met de wereld, die altijd wordt bemiddeld door fysieke en conceptuele filters.
Zijn manier om transparantie en ondoorzichtigheid te behandelen, resoneert met hedendaagse zorgen over zichtbaarheid en onzichtbaarheid in onze samenleving. De oppervlakken die hij creëert, die zowel onthullen als verbergen, kunnen worden gezien als commentaren op de ambiguïteit van onze relatie tot het beeld en de waarheid.
De contemplatieve dimensie van zijn werk, bijzonder aanwezig in zijn hedendaagse vanitas, nodigt uit tot reflectie over tijd en vergankelijkheid. Deze werken, die grote technische beheersing combineren met een diepe gevoeligheid, herinneren ons aan de kwetsbaarheid van het bestaan en de schoonheid van het vergankelijke.
De institutionele erkenning
De institutionele erkenning van Weilers werk is geleidelijk maar zeker opgebouwd. Zijn residenties aan Casa Velázquez in Madrid en zijn tentoonstellingen in prestigieuze instellingen getuigen van de groeiende belangstelling voor zijn werk in de kunstwereld. Deze erkenning beperkt zich niet tot het galerijcircuit, maar strekt zich uit tot openbare instellingen die zijn werken begonnen zijn aan te schaffen voor hun permanente collecties.
De opname van zijn werk in openbare collecties markeert een belangrijke mijlpaal in zijn carrière. Het Museum voor Schone Kunsten van Nantes, de FRAC Pays de la Loire en meer recentelijk het Nationaal Meubilair voor het Palais de l’Élysée hebben zijn creaties aangekocht, waarmee de relevantie en kwaliteit van zijn werk worden bevestigd. Deze institutionele aankopen getuigen niet alleen van de artistieke waarde van zijn werk maar ook van zijn vermogen om zich te integreren in het hedendaagse culturele erfgoed.
De prijzen en onderscheidingen die hij heeft ontvangen markeren zijn parcours: de Prix des Arts Visuels van de stad Nantes in 2016, een vermelding van de Académie des Beaux-Arts van Parijs voor de Pierre David-Weill prijs in 2018, niet te vergeten zijn Prix des Beaux-Arts van Parijs / Collectie Société Générale in 2021. Deze opeenvolgende erkenningen bevestigen de relevantie van zijn artistieke benadering en zijn belang in het landschap van de hedendaagse kunst.
De uitstraling van het werk van Weiler overstijgt inmiddels ruimschoots de Franse grenzen. Zijn tentoonstellingen in het buitenland, met name in Spanje, Luxemburg en recentelijk in Hong Kong, Los Angeles en New York binnen het kader van het YSL-project (Yves Saint-Laurent), getuigen van de universaliteit van zijn artistieke taal. Zijn vermogen om culturele grenzen te overstijgen terwijl hij de eigenheid van zijn benadering behoudt, is bijzonder opmerkelijk.
Zijn manier om de grenzen tussen schilderkunst, beeldhouwkunst en installatie opnieuw te definiëren opent nieuwe perspectieven. Zijn rigoureuze en methodische benadering van artistieke creatie biedt een innovatief en alternatief artistiek model.
Een Erfgoed in Opbouw
Een van de krachtpunten van het werk van Justin Weiler ligt in zijn vermogen om werken te creëren die de toeschouwer engageren in een unieke waarnemingsbeleving. Vooral zijn installaties creëren meeslepende omgevingen die onze relatie tot ruimte en licht transformeren. Deze ervaringsdimensie van zijn werk draagt bij aan de positieve ontvangst ervan door een gevarieerd publiek.
De subtiliteit van zijn werken, die zich geleidelijk onthullen aan de aandachtige blik, moedigt een vorm van actieve contemplatie aan. Deze uitnodiging tot traagheid en minutieuze observatie contrasteert met het versneld tempo van onze tijd en biedt een artistieke ervaring die de diepte prefereert boven onmiddellijkheid.
Hoewel hij relatief jong is in zijn carrière, bouwt Justin Weiler aan een betekenisvol artistiek erfgoed. Zijn bijdrage aan het vernieuwen van hedendaagse schilderpraktijken markeert een belangrijk moment in de kunstgeschiedenis van het begin van de 21e eeuw.
De samenhang van zijn oeuvre, vanaf onze eerste ontmoetingen in 2013 tot zijn meest recente kleurrijke creaties, getuigt van een artistieke visie die zowel helder als solide is. Zijn laatste serie over de chromatische reeks is een meesterwerk van onze tijd. Elk paneel is een venster naar het oneindige, een verkenning van de oneindige mogelijkheden van kleur. Het is alsof Goethe en Merleau-Ponty hadden samengewerkt aan een hedendaagse kunstinstallatie. Weiler herinnert ons eraan dat de ware revolutie stil is. Ze speelt zich af in de details, in de nuances, in die momenten van genade waar de materie haar eigen natuur overstijgt en pure poëzie wordt.
Justin Weiler is de kunstenaar die onze tijd nodig heeft. In een wereld die verzadigd is met lege beelden en intense sensaties, biedt hij ons een ervaring van traagheid, diepte en contemplatie. Het is een daad van verzet en tegelijk een artistiek gebaar.
Zijn techniek is onberispelijk, maar dat is niet echt wat telt. Wat telt, is zijn vermogen om vrijheidruimtes te creëren in een wereld vol beperkingen, momenten van genade in een mechanisch dagelijks leven. Dat is de echte kracht van kunst.
Ja, u kunt zijn werken voorbijlopen met een schouderophalen. U kunt de laatste trends in digitale kunst of de opvallende installaties die buzz creëren op Instagram verkiezen. Maar u mist iets zeldzaams en kostbaars, een kunstenaar die iets te zeggen heeft en weet hoe hij het moet zeggen.
Justin Weiler is een schilder voor onze tijd, niet omdat hij de modes volgt, maar omdat hij ze overstijgt. Zijn werk herinnert ons eraan dat kunst ons nog steeds kan ontroeren, transformeren en verheffen. In een wereld die verdrinkt in oppervlakkigheid, is dat misschien wel het grootste mirakel.
Hij schildert niet alleen, hij schrijft een nieuw hoofdstuk in de kunstgeschiedenis. En wij hebben het geluk daar getuige van te zijn. Dus open uw ogen, neem uw tijd en laat u raken. De kunst van Justin Weiler wacht daar alleen maar op.
