Kang Myonghi: de radicale gehoorzaamheid aan de tijd

Luister goed naar me, stelletje snobs. Kunst is geen wedstrijd. Kunst is geen sprint. Kunst is zeker niet die uitzinnige schijnvertoning waarbij galeriehouders je het laatste populaire fenomeen verkopen voordat de verf op het doek droog is. Kunst, mijn beste vrienden, kan een reis zijn van dertig jaar aan één doek, zoals Kang Myonghi heeft gedaan met haar magistrale werk “De tijd van camelia’s”.

Ja, u hebt het goed gehoord. Dertig lange jaren. Vergeef me, maar dit getal verdient het om benadrukt te worden. In een wereld waar uw aandacht wordt gemeten in milliseconden door marketingprofessionals, waar uw favoriete kunstenaars produceren als machines om uw onverzadigbare honger naar vernieuwing te stillen, heeft Kang Myonghi drie decennia aan één werk besteed. En weet u wat? Deze buitengewone vrouw, geboren in 1947 in Daegu, Zuid-Korea, verklaarde simpelweg: “Ik gehoorzaam de tijd” ^[1]. Niet “ik manipuleer de tijd”, niet “ik beheers de tijd”, maar “ik gehoorzaam de tijd”. Welke nederigheid tegenover deze bron die wij allemaal verspillen alsof ze oneindig is!

Deze relatie met de tijd doet denken aan de filosofie van Henri Bergson, voor wie de geleefde tijd, de “duur”, kwalitatief verschilt van de tijd die door onze klokken wordt gemeten. Bergson spreekt over een tijd die zich organisch ontvouwt, die uitrekt en samentrekt volgens onze innerlijke waarneming ^[2]. Kang Myonghi belichaamt deze Bergsoniaanse opvatting letterlijk in haar artistieke praktijk. Wanneer zij verklaart: “Ik laat mijn handen die van de tijd zijn” ^[3], drukt ze die vrijwillige onderwerping uit aan die organische tijdstroom die Bergson beschrijft, aan die duur die aan elke uiterlijke meting ontsnapt.

Kangs schilderkunst is het tegenovergestelde van onze tijd die geobsedeerd is door onmiddellijkheid. Zij tart onze onweerstaanbare drang naar onmiddellijke resultaten. Haar doek “De tijd van camelia’s”, begonnen in de jaren 1980 in het 19e arrondissement van Parijs, gedurende tien jaar verlaten, vervolgens hernomen op het Koreaanse eiland Jeju in 2007, werd pas voltooid in 2017. Zoals Bergson uitlegt in “De scheppende evolutie”, “hoe dieper wij de aard van de tijd doorgronden, hoe meer wij begrijpen dat duur uitvinding betekent, vormgeving, een voortdurende uitwerking van het absoluut nieuwe” ^[4]. Elke penseelstreek van Kang Myonghi maakt deel uit van die scheppende duur, van die geleefde tijd die niets te maken heeft met de abstracte tijd van de natuurkundigen.

De Franse filosoof heeft ons geleerd het ruimtelijke, kwantitatieve, in meetbare eenheden verdeelbare tijd te onderscheiden van de tijd van het bewustzijn, kwalitatief en ondeelbaar. Kang Myonghi lijkt uitsluitend in dat laatste te navigeren. “Ik kan het echt niet uitleggen”, zegt ze over haar creatieve proces, “ik voelde gewoon dat dit schilderij op die manier moest worden gemaakt. Ik heb vertrouwd op het moment, om het juiste moment voor mij te weten om de verschillende delen te schilderen totdat ik klaar was” ^[5]. Deze manier van creëren weerspiegelt precies wat Bergson intuïtie noemt, die methode om “in duur te denken” in plaats van in analyseerbare ruimte.

Er is iets ongelooflijk radicaal aan deze benadering, vooral vandaag de dag. Terwijl de hedendaagse kunstwereld wordt gedomineerd door beurzen, biennales, veilingen en voorbijgaande trends, werkt Kang Myonghi in een ander tijdschema. Ze is niet geïnteresseerd in uw commerciële cycli of vluchtige modes. Ze opereert binnen een eigen tijdelijkheid, een tijdelijkheid waarin een kunstwerk drie decennia kan rijpen.

Maar vergis u niet: Kang Myonghi is geen kluizenaar. Zij heeft tentoongesteld in het Centre Georges Pompidou in Parijs vanaf 1986, in het Nationaal Museum voor Hedendaagse Kunst in Seoul in 1989, en in het Beijing Art Museum in 2011. Haar werken zijn bekend en gerespecteerd binnen een kring van ingewijden, zoals de voormalige Franse premier Dominique de Villepin benadrukt, die haar beschrijft als “een juweel dat alleen bij ingewijden bekend is” ^[6]. En wat houdt een kunstenares als Kang Myonghi nog steeds in ons collectief bewustzijn, vraagt u zich af? Het antwoord is eenvoudig: galeriehouders zoals de familie de Villepin, die zeldzame soorten zijn die op uitsterven staan in ons commerciële kunst-ecosysteem.

Het vader-zoon duo, Dominique en Arthur, verdedigt het werk van Kang Myonghi in hun galerie in Hongkong met een hartstocht die mij herinnert aan de heroïsche tijd waarin Dina Vierny haar Russische kunstenaars tegen wind en tand steunde, of toen de familie Jaeger van galerie Jeanne Bucher al hun middelen en reputatie in dienst stelde van Nicolas de Staël of Maria Helena Vieira da Silva. Deze bijna monastieke toewijding aan een kunstenaar, niet aan een trend, niet aan een markt, maar aan een unieke visie, is een uitstervende soort in onze hedendaagse kunstjungle. Het zien hoe Dominique met succes deze heilige vlam overbrengt op zijn zoon Arthur, die dit artistieke priesterschap in Hongkong voortzet met verbluffende integriteit, is iets om van te jubelen. Terwijl we leven in een kunstwereld waar alles lijkt te koop te zijn, inclusief overtuigingen, herinneren deze hoeders van de tempel ons eraan waarom het vak van galeriehouder serieus en vooral waardevol is. Ja, ondanks alles, heeft de toekomst voor kunstenaars nog steeds een kans.

Laten we nu eens kijken naar het werk zelf. Hoewel de tijdsbeleving van Kang Myonghi aan Bergson doet denken, resoneert haar esthetische benadering met de visuele poëzie van Cy Twombly. Deze vergelijking is niet toevallig: net als Twombly is Kang Myonghi ook een dichteres, en haar twee mediums stellen haar in staat “de wereld om haar heen vast te leggen door de cartografie ervan te reconstrueren via metafysische vormen van representatie” ^[7].

De schilderijen van Kang Myonghi, met hun explosies van levendige kleuren en atmosferische composities, herinneren aan de manier waarop Twombly tekstuele en picturale elementen incorporeerde om werken te creëren die schommelen tussen schrijven en schilderen. Kunstcriticus en dichter Roland Barthes schreef over Twombly dat zijn werk was als “een Schrift die zich oprichtte, losgemaakt van haar instrumentele basis” ^[8]. Evenzo lijken de schilderijen van Kang Myonghi gedichten te zijn die van de pagina zijn opgestegen om emotionele landschappen te worden, cartografieën van de ziel.

De artistieke praktijk van Kang Myonghi vertoont opvallende parallellen met de benadering van Twombly. De dichter en criticus Alain Jouffroy, die Kang Myonghi kende en steunde, had net zo goed over Twombly kunnen spreken wanneer hij het heeft over deze “zoektocht naar waarheid, licht en harmonie” die het werk van de Koreaanse kunstenares kenmerkt ^[9]. Beide kunstenaars transformeren hun ervaring van de wereld in visuele sporen die strikt categoriseren tarten. Is het abstract? Is het figuratief? Deze vragen verliezen hun relevantie bij werken die zich opdringen door hun onmiddellijke aanwezigheid, door hun vermogen emoties en herinneringen op te roepen.

Wanneer Kang Myonghi categoriek verklaart: “Ik heb nooit abstract geschilderd” ^[10], sluit zij zich aan bij Twombly in deze afwijzing van beperkende labels. Beide kunstenaars creëren werken die, hoewel op het eerste gezicht niet-figuratief, diep geworteld zijn in de echte wereld, in een geleefde ervaring van de omgeving. Zoals Dominique de Villepin uitlegt over Myonghi: “Wat erg interessant is aan haar manier om naar de wereld en de natuur te kijken, of het nu de Gobi-woestijn is of gewoon de tuin naast de deur, is het belang dat aan de tijd wordt gehecht. Ze kijkt naar hetzelfde landschap op verschillende tijdstippen van de dag en probeert vervolgens de som van al die verschillende momenten te schilderen en vast te leggen” ^[11].

Deze benadering doet denken aan de manier waarop Twombly zich liet inspireren door mediterrane landschappen, klassieke mythologie en poëzie om werken te maken die geen letterlijke representaties zijn maar zintuiglijke en emotionele evocaties. Beide kunstenaars tonen ons dat de krachtigste kunst niet die is die nabootst of illustreert, maar die belichaamt, die de ervaring laat leven.

Deze poëtische dimensie is essentieel om het werk van Kang Myonghi te begrijpen. Poëzie, net als Myonghi’s schilderkunst, distilleert de ervaring en haalt de essentie eruit. Haar schilderijen stellen nooit een specifieke scène voor, maar eerder “een mengeling van gezichten, herinneringen en sensaties” ^[12]. Zoals zij uitlegt: “Elk moment, vanaf het moment dat ik wakker word tot het moment dat ik begin met werken, maakt deel uit van het schilderij. En de herinneringen, misschien van tien jaar geleden, als ik bijvoorbeeld naar camelia’s kijk, zullen ook worden geïntegreerd” ^[13].

Deze holistische benadering maakt van elk doek een microkosmos, een universum op zichzelf waar de tijd samenkomt in kleuren en vormen. “Er is geen figuratieve manier om uit te drukken wat ik schilder”, zegt ze. “Het is de opeenhoping van observatie, proberen de lucht vast te leggen, bijvoorbeeld, en echt het ‘geheel’ vast te leggen, in plaats van een specifieke camelia of een bepaalde rots” ^[14].

Het is gemakkelijk te begrijpen waarom haar werken zo diep resoneren met degenen die de tijd nemen om ze te aanschouwen. In een wereld die verzadigd is met vluchtige en wegwerpbeelden, bieden Myonghi’s schilderijen een zeldzame ervaring: die van samengebald tijd, van voortdurende aandacht, van authentieke aanwezigheid. Ze nodigen ons uit om te vertragen, te observeren, om volledig aanwezig te zijn.

Misschien is dat de reden waarom Kang Myonghi vrij afzijdig kon blijven van de kunstmarkt terwijl zij diep respect behield in academische en artistieke kringen. Ze heeft nooit naar erkenning of commercieel succes gestreefd. Haar werk is altijd geleid door een innerlijke noodzaak, door die intieme dialoog met tijd en natuur.

Ik ben vooral getroffen door de intensiteit van haar creatieve proces. “Ik kijk gewoon naar de schilderijen en ik voel dat ze niet af zijn. En soms kan het zelfs moeilijk zijn om te slapen,” bekent ze. “Ze bewegen en ontwikkelen zich voortdurend, en soms heb ik nooit het gevoel dat ze klaar zijn. Soms zou ik gewoon een glas willen nemen en het allemaal vergeten, maar dat is niet mogelijk. Ik moet altijd proberen de kleine dingen op te lossen die ik elke dag voor me zie” ^[15].

En dan, als bij toverslag, wordt de drang om een schilderij te ondertekenen en daarmee af te maken haar getroffen “alsof het een blikseminslag is”, zegt ze. “Het is niet iets wat ik plan of rationeel weet. Het is spontaan” ^[16]. Dit moment van besluitvorming, na jaren of zelfs decennia van twijfel en werk, moet buitengewoon bevrijdend zijn.

Kang Myonghi is een kunstenares die tussen twee werelden heeft geleefd, Korea en Frankrijk, maar die haar universele taal heeft gevonden. Haar werk overstijgt culturele en taalkundige grenzen om ons te spreken over wat echt belangrijk is: onze relatie tot tijd, natuur, en onszelf. In een wereld in crisis, waar schoonheid soms overschaduwd lijkt door geweld en vernietiging, vibreren haar schilderijen met een stille vreugde, een viering van het leven in al haar nuances.

Arthur de Villepin, mede-oprichter van hun galerie in Hongkong, beschrijft deze unieke kwaliteit perfect: “Voor mij is zij de Joan Mitchell van Azië. Er is geen andere vrouw uit haar generatie, behalve Yayoi Kusama in Japan, die zo’n historische erkenning heeft” ^[17]. Deze vergelijking met Joan Mitchell is bijzonder treffend. Net als Mitchell creëert Kang Myonghi emotionele landschappen die niet de uiterlijke verschijning van de natuur vastleggen, maar de innerlijke impact ervan op de menselijke ziel.

Bovendien delen de twee kunstenaressen het vermogen om hun levenservaring, inclusief beproevingen en lijden, om te zetten in werken van adembenemende schoonheid. “In haar werken zie ik de strijd en pijn, maar ik zie ook schoonheid en ik zie de beslissing te geloven in hoop,” stelt Arthur de Villepin ^[18]. Deze alchemistische transformatie van ervaring in schoonheid is misschien wel de hoogste functie van kunst.

Dus, de volgende keer dat je van de ene kunstbeurs naar de andere haast, kunstwerken consumerend als fastfood, herinner dan Kang Myonghi, aan haar rustige koppigheid, aan haar absolute toewijding aan haar kunst. Herinner je dat slechts één van haar doeken dertig jaar leven, observatie en twijfel bevat. Herinner je dat de diepste kunst niet altijd de luidste of meest zichtbare is.

En misschien, heel misschien, leer je ook om “tijd te gehoorzamen”, te vertragen, te observeren, voluit te leven. Want als de kunst van Kang Myonghi ons iets leert, is het dit wel: echte schoonheid ligt niet in haast, maar in geduldige aandacht, in actieve contemplatie, in een stille gemeenschap met de wereld om ons heen.

---

1. Holland, Oscar. “Ik gehoorzaam tijd”: de artieste die drie decennia aan een enkele schildering werkte, CNN Style, 21 oktober 2021.
2. Bergson, Henri. “Essay over de onmiddellijke gegevens van het bewustzijn”, Félix Alcan, 1889.
3. Holland, Oscar. “Ik gehoorzaam tijd”: de artieste die drie decennia aan een enkele schildering werkte, CNN Style, 21 oktober 2021.
4. Bergson, Henri. “De scheppende evolutie”, Félix Alcan, 1907.
5. “Koreaanse kunstenares Myonghi Kang’s poëtische schilderijen zijn herinneringen aan de natuurlijke wereld”,
   Artnet Gallery Network, 24 mei 2021.
6. “Myonghi Kang”, Kwai Fung Hin op kwaifunghin.com, geraadpleegd op 3 maart 2025.
7. “Myonghi Kang”, Villepin Art op villepinart.com, geraadpleegd op 1 maart 2025.
8. Barthes, Roland. “Cy Twombly: Werken op Papier”, in “The Responsibility of Forms”, Hill and Wang, 1985.
9. “Myonghi Kang: Requiem”, villepinart.com, geraadpleegd op 1 maart 2025.
10. “Myonghi Kang On Nature, Painting And Perspective”, Kaitlyn Lai voor Vogue Hong Kong, 23 april 2024.
11. Idem.
12. Holland, Oscar. “‘Ik gehoorzaam aan de tijd’: De kunstenares die drie decennia aan één schilderij wijdde”, CNN Style, 21 oktober 2021.
13. Idem.
14. Idem.
15. Idem.
16. Idem.
17. “Myonghi Kangs kunst vindt langverwachte erkenning in Villepin-tentoonstelling”, Yim Seung Hye voor Korea JoongAng Daily, 8 november 2023.
18. Idem.