Luister goed naar me, stelletje snobs: hier is een kunstenaar die niet in dezelfde klasse speelt als jullie kleine lievelingen uit de hedendaagse kunstmarkt. Mao Jingqing, geboren in 1984, afgestudeerd aan de Chinese Academie voor Schone Kunsten, geeft niets om jullie vluchtige trends en conceptuele installaties. Deze man graaft in de Song-traditie met de vasthoudendheid van een archeoloog en de precisie van een chirurg, om er een poëzie uit te halen die verbluft door zijn juistheid en hedendaagsheid.
Terwijl zijn tijdgenoten achter de laatste westerse modes aanrennen, kiest Mao Jingqing de moeilijkste weg: die van creatieve trouw aan een millenniumoude erfenis. Leerling van Xiao Feng en Song Ren tijdens zijn studiejaren, vervolgens negen jaar academisch secretaris van de eerste, en daarna had hij de grote eer de laatste leerling te worden van Chen Peiqu, de onbetwiste meester van de traditionele Chinese schilderkunst. Deze afstamming is niet anekdotisch; het vormt de fundering van zijn artistieke benadering.
De erfenis van de Song: een esthetiek van perfectie
Het Song-schilderen vertegenwoordigt het hoogtepunt van de Chinese schilderkunst, vooral in zijn hofschilderkunst-dimensie. De kunstenaars uit die tijd hadden een benadering ontwikkeld die een minutieuze observatie van de natuur combineerde met een poëtisch gevoel, en schiepen zulke werken van verbluffende schoonheid waarin elk detail telt. Mao Jingqing sluit zich aan bij deze traditie met een scherpe bewustwording van wat ze inhoudt. Zijn serie Nieuwe Qingming-rivier, gemaakt voor het Alibaba-paviljoen tijdens de G20-top in Hangzhou, getuigt van die ambitie: de visuele codes van de Song-meesters hernemen om onze tijd te vertellen.
De invloed van Chen Peiqu op zijn werk gaat verder dan louter technische overdracht. Chen Peiqu had jaren besteed aan het systematisch annoteren van de Complete verzameling Song-schilderijen, een titanenwerk van geleerdheid dat Mao Jingqing het voorrecht had volledig te bestuderen. Deze annotaties vormen voor hem een waar artistiek juweel, een sleutel tot het begrijpen van de subtiliteiten van de Song-kunst die de meeste hedendaagse beoefenaars ontgaan.
In zijn werken zoals Honderd bloemen of Honderd lotussen toont Mao Jingqing de technische beheersing geërfd van de Song, terwijl hij er een hedendaagse sensitiviteit in aanblaast. Zijn bloemcomposities zijn nooit louter stijl-oefeningen; ze dragen een reflectie over schoonheid, vergankelijkheid en blijvendheid in zich. De ruimtelijke behandeling, de zuinigheid in middelen, de precisie van de lijn onthullen een kunstenaar die de lessen van zijn meesters heeft geïntegreerd om ze te overstijgen.
De techniek van het fijnschilderen (gongbi) die hij meesterlijk beoefent vereist een geduld en precisie die in onze tijd van instant-tevredenheid vaak wordt veronachtzaamd. Elk bloemblad, elk blad, elke stengel wordt weergegeven met een aandacht die grenst aan devotie. Deze aanpak staat haaks op de westerse hedendaagse kunst, vaak gekenmerkt door spontaniteit en brute expressiviteit.
Dostojevski en de kunst van spirituele diepgang
Er bestaat een verontrustende verwantschap tussen de artistieke benadering van Mao Jingqing en de esthetiek van Dostojevski, die obsessieve zoektocht naar de waarheid die het werk van de Russische meester doorkruist [1]. Bij Dostojevski draagt elk detail, elke psychologische nuance bij aan een globale architectuur die erop gericht is de diepten van de menselijke ziel te onthullen. Evenzo is bij Mao Jingqing elk schilderkundig element onderdeel van een bredere zoektocht naar de spirituele essentie van zijn onderwerp.
De kunst van Mao Jingqing deelt met de wereld van Dostojevski het vermogen om het gewone in het buitengewone te transformeren, om in het alledaagse een metafysische dimensie te onthullen. Terwijl Dostojevski de kronkels van het bewustzijn van zijn personages met klinische precisie ontleedt, analyseert Mao Jingqing de structuur van een bloem of de textuur van een bloemblad met dezelfde onthullende intensiteit. Deze analogie is niet toevallig: beide kunstenaars delen een opvatting van kunst als onthulling, als het geleidelijke blootleggen van een verborgen waarheid.
De invloed van deze benadering van Dostojevski is vooral zichtbaar in de serie Cent Lotus van Mao Jingqing. Elke lotus wordt behandeld als een uniek individu, met zijn eigen persoonlijkheid, eigen nuances en eigen mysteries. Deze individualisering van het bloemmotief doet denken aan de manier waarop Dostojevski zijn personages opbouwt: nooit types, altijd unieke wezens die niet kunnen worden teruggebracht tot een categorie.
De temporele dimensie speelt ook een grote rol in deze esthetische verwantschap. Dostojevski ontvouwt zijn verhalen in een psychologische duur die de chronologische tijd overstijgt, waardoor er momenten van eeuwigheid ontstaan waarin de essentie van zijn personages wordt onthuld. Mao Jingqing handelt op vergelijkbare wijze in zijn schilderijen: zijn bloemen lijken opgehangen in een tijd die noch die van bloei noch die van verwelking is, maar die van een eeuwige schoonheid die aan de tijdgebondenheid ontsnapt.
Deze benadering onthult bij Mao Jingqing een opvatting van kunst die verder gaat dan louter representatie om een vorm van intuïtieve kennis te bereiken. Net zoals Dostojevski fictie gebruikt om de onontgonnen gebieden van de menselijke psyche te verkennen, gebruikt Mao Jingqing de traditionele Chinese schilderkunst om de mysteries van de natuur en schoonheid te doorgronden. Deze aanpak vereist een vorm van ascese, een aflegging van zichzelf die de kunstenaar in staat stelt zich in dienst te stellen van zijn onderwerp in plaats van het te onderwerpen aan zijn persoonlijke effecten.
De onzichtbare architectuur van de traditie
De kunst van Mao Jingqing onthult een diepgaand begrip van wat men de onzichtbare architectuur van de Chinese schildertraditie zou kunnen noemen. Deze architectuur is niet slechts techniek, hoewel technische beheersing onmisbaar is, maar een interne logica die het organiseren van de schilderruimte, de verdeling van massa’s en de balans tussen vol en leeg beheerst.
Deze architecturale logica komt duidelijk tot uiting in zijn Nieuwe Qingming Rivier, een monumentaal zijden werk gecreëerd voor het Alibaba-paviljoen. De kunstenaar ontvouwt er een compositie van verbluffende complexiteit, waarin elk element zijn plaats vindt in een perfect georkestreerd geheel. Dit vermogen om de grote compositie te beheersen, terwijl de precisie van het detail wordt behouden, getuigt van een opmerkelijke artistieke volwassenheid voor een man van zijn generatie.
De traditionele Chinese architectuur berust op principes van proportie en harmonie die hun tegenhanger vinden in de schilderkunst van Mao Jingqing. Het gebruik van negatieve ruimte, het creëren van visuele ritmes door herhaling en variatie, het evenwicht tussen dichtheid en leegte onthullen een architecturale gevoeligheid die verder gaat dan louter tweedimensionale weergave.
In zijn schilderijen van bloemen en vogels komt deze architecturale logica tot uiting in een onderliggende geometrische opbouw die de compositie organiseert zonder ooit visueel op te dringen. De stelen van de lotusbloemen vormen onzichtbare assen die de ruimte structureren, de bladeren creëren vlakken die diepte geven, de bloeiende bloemen vormen focuspunten die de blik leiden. Deze geheime architectuur geeft zijn werken een stevigheid en aanwezigheid die hen onderscheiden van decoratieve oefeningen.
De verwantschap met architectuur komt ook tot uiting in zijn opvatting van picturale tijd. Zoals een gebouw dat de eeuwen doorstaat en zijn functie en schoonheid behoudt, lijken de schilderijen van Mao Jingqing ontworpen om de tand des tijds te weerstaan. Deze ambitie tot duurzaamheid, geërfd uit de Song-traditie, geeft zijn werk een monumentale dimensie die niets te maken heeft met de fysieke grootte van de doeken.
Zijn architecturale benadering onthult ook een opvatting van kunst als collectieve constructie. Elk werk past in een grotere context, die van de Chinese picturale traditie, waarvan het een nieuw element vormt zonder breuk met het bestaande. Deze creatieve continuïteit, kenmerkend voor grote artistieke tradities, maakt Mao Jingqing tot een essentieel schakel in de keten van overdracht van Chinese kunst.
De bewuste moderniteit van een traditionalist
In tegenstelling tot wat het lijkt, is Mao Jingqing geen nostalgicus die vastzit in de contemplatie van het verleden. Zijn artistieke werkwijze getuigt van een bewuste moderniteit die zich voedt met de traditie om beter de hedendaagse uitdagingen aan te gaan. Zijn werk aan de serie Encre éclaboussée en trente-deux pièces onthult een andere kant van zijn talent, beïnvloed door de innovaties van Zhang Daqian en Chen Peiqu in hun laatste creatieve periodes.
Deze serie vormt een significante evolutie in zijn artistieke loopbaan. De invloed van de meesters van het spatten-inkt, een techniek die een vrijere expressiviteit toestaat terwijl de verfijning van de Chinese traditie behouden blijft, opent nieuwe perspectieven voor zijn kunst. De prijzen die deze serie op de kunstmarkt heeft bereikt, onder andere bijna 500.000€ behaald voor Splash – Color x 32 (泼彩册水系列三十二片) bij Sungari International Auction in 2023, getuigen van de internationale erkenning van deze stilistische evolutie [2].
Zijn positie als associate professor aan de Chinese Academie voor Schone Kunsten geeft hem een bijzondere verantwoordelijkheid in de overdracht van deze traditionele kennis aan nieuwe generaties. Deze pedagogische functie verrijkt zijn eigen artistieke praktijk doordat hij gedwongen wordt zijn intuïties te theoretiseren en zijn esthetische keuzes toe te lichten. Het onderwijs wordt zo een laboratorium waar stilistische innovaties worden getest en verfijnd.
De tentoonstelling Song Yun Feng Ya (Song Elegantie) georganiseerd in 2022, gevolgd door de grote tentoonstelling Yi Yun Wu Ji (Oneindige Wolk) in het provinciale museum van Zhejiang in 2023, met meer dan tachtig werken die twintig jaar creatie bestrijken, getuigen van de volwassenheid van zijn artistieke traject [3]. Deze tentoonstellingen tonen een kunstenaar die zijn visie in alle traditionele genres kan uitdrukken: landschap, figuren, bloemen en vogels.
De ethiek van perfectie
Wat opvalt aan Mao Jingqing is zijn afwijzing van gemak en zijn constante eis aan zichzelf. In een artistieke wereld die vaak wordt gedomineerd door trends en de zoektocht naar spektakel, kiest hij voor een weg van geduldig verdiepen en zoeken naar perfectie. Deze ethiek van perfectie, geërfd van zijn meesters, vormt de fundering van zijn creatieve aanpak.
Zijn filantropische werken, zoals donaties van schilderijen voor diverse liefdadigheidsdoeleinden, tonen ook een opvatting van kunst als dienst aan de gemeenschap. Deze sociale dimensie van zijn artistieke betrokkenheid past in de lijn van de Chinese geleerde traditie, waar de kunstenaar moraalverantwoordelijkheid heeft tegenover de maatschappij.
De internationale erkenning van zijn werk, gematerialiseerd door zijn deelname aan het Wereld Economisch Forum in Davos of evenementen van de G20, getuigt van zijn vermogen om traditie en moderniteit met elkaar te laten dialogeren op het mondiale artistieke toneel. Deze internationale openheid verwatert zijn artistieke identiteit niet; integendeel, ze onthult die in al haar culturele specificiteit.
Mao Jingqing belichaamt een mogelijke weg voor hedendaagse Chinese kunst: die van een gewortelde moderniteit die kracht put uit de traditie om de artistieke taal te vernieuwen. Zijn werk toont aan dat het mogelijk is volkomen hedendaags te zijn zonder zijn culturele erfgoed te verloochenen, en zelfs dat deze scheppende trouw de voorwaarde sine qua non is voor echte artistieke innovatie.
Deze kunstenaar herinnert ons eraan dat grootsheid in kunst niet schuilt in spectaculair originaliteit, maar in het vermogen om de diepste harmonischen van de traditie te laten weerklinken om een nieuwe schoonheid te creëren. Daarin doet Mao Jingqing zich gelden als een van de meest authentieke stemmen van de hedendaagse Chinese kunst, een schepper die het verleden eert terwijl hij de toekomst voorbereidt.
- Dostojewski, Fjodor, Dagboek van een schrijver, vertaald door Gustave Aucouturier, Parijs, Gallimard, 1972
- Sungari International Auction, verkoopresultaten van 01/07/2023 in Beijing, Werk getiteld “Splash – Color x 32” (泼彩册水系列三十二片), partij nr. 5634, Tekening-Aquarel, Inkt, kleur/papier, 32 werken op papier van 27 x 24 cm.
- Provinciaal Museum van Zhejiang, tentoonstellingscatalogus Yi Yun Wu Ji – Mao Jingqing, Hangzhou, 2023
