Luister goed naar me, stelletje snobs. Jullie denken alles te weten over hedendaagse Chinese kunst omdat je twee artikelen op internet hebt gelezen en een veilingcatalogus bij Christie’s hebt gekocht? Laat mij je vertellen over Mao Xuhui (geboren in 1956 in Chongqing), een kunstenaar die je Westerse goedkeuring niet nodig heeft om te bestaan.
Terwijl sommigen zich vergapen aan digitale werken zo leeg als hun portemonnee, heeft Mao Xuhui vier decennia besteed aan het ontleden van autoriteit en de natuur met de precisie van een chirurg en de razernij van een Nietzsche op acid. Verwacht geen pastorale landschapjes om je burgerlijke salons mee te decoreren.
Laten we beginnen met zijn serie “Scissors” en “Parents”, waarin hij scharen en ouderlijke figuren transformeert tot scherpe metaforen van macht. Deze werken zijn er niet om er mooi uit te zien boven je Italiaanse leren bank. Mao Xuhui neemt het concept van autoriteit en hakt het in stukken, zoals Lucio Fontana zijn doeken insneed, maar met een politieke dimensie die Foucault in zijn graf zou doen beven. Deze scharen, die obsederend in zijn werk voorkomen sinds de jaren 90, zijn niet zomaar naai-instrumenten. Ze zijn de instrumenten van een sociale dissectie, de scalpels die de machtsmechanismen in de Chinese samenleving na Tiananmen blootleggen.
Toen hij in 1988 “Parents assis sur des chaises” schilderde, maakte hij geen zondagse familieportret. Hij creëerde een allegorie van macht die het portret van paus Innocentius X van Velázquez zo onschuldig doet lijken als een tandpasta-reclame. De ouderlijke figuur wordt een voertuig om te verkennen wat Deleuze “controlemaatschappijen” noemde. De stoelen zijn niet langer gewone meubels, maar dystopische tronen, machtszetels die doen denken aan de dominantiemechanismen geanalyseerd door Walter Benjamin in zijn “Thesen über den Begriff der Geschichte”.
Maar wacht, dat is nog niet alles. Laten we het hebben over zijn serie “Guishan”, waarin hij een landschap uit Yunnan transformeert tot een existentiële strijd. In tegenstelling tot die kunstenaars die de natuur schilderen als een ansichtkaart voor toeristen, ziet Mao Xuhui er een spiritueel territorium in waar het drama van de Chinese modernisering zich afspeelt. Deze rode aarde van Guishan is niet slechts een mooi decor, het is een manifest tegen de wilde industrialisatie die China teistert, een meditatie over wat Heidegger omschreef als de “entwortung des seins” (ontworteling van het zijn).
In “Guishan Dreams, Camouflage” legt hij zijn bekende camouflage-schaar over het landschap als een bijtende commentaar op het geweld tegen de natuur. Het is Caspar David Friedrich ontmoet Joseph Beuys in een post-apocalyptische karaoke. De diagonale compositie creëert een spanning die Kandinsky’s abstracties zo kalm maakt als een vijver bij windstil weer.
Mao Xuhui verandert alledaagse objecten in filosofische tijdbommen. Zijn scharen knippen niet alleen papier, ze snijden nauw door ons intellectueel comfort. Zijn Guishan-berg is niet alleen een geografische hoogte, het is een monument voor verzet tegen culturele uniformering. Zoals Theodor Adorno schreef: “Kunst reflecteert de samenleving niet, het beschuldigt haar.” En Mao Xuhui is een meedogenloze aanklager.
Wat fascinerend is, is zijn manier om te navigeren tussen expressionisme en symbolisme zonder ooit te vervallen in de val van didactische politieke kunst. In tegenstelling tot die kunstenaars die denken dat het genoeg is om een opgeheven vuist te schilderen om betrokken kunst te maken, begrijpt Mao Xuhui dat ware subversie in zowel vorm als inhoud ligt. Zijn gewelddadige penseelstreken op de “Parents” doen denken aan de gestiek van Willem de Kooning, maar met een psychologische dimensie die doet denken aan Louise Bourgeois die haar familiale trauma’s doorsnijdt.
In de jaren 80, terwijl het Westen zich overgaf aan het neo-expressionisme, creëerde Mao Xuhui een visuele taal die de makkelijke etiketten overstijgt. Zijn Zuidwest-artistiek onderzoekscollectief probeerde niet de Westerse tendensen te imiteren, maar smeedde een nieuwe weg die het Chinese culturele erfgoed integreerde terwijl het de uitdagingen van de moderniteit aanging. Het was Kafka die het Tao ontmoette in een koortsdroom van Francis Bacon.
Zijn schildertechniek zelf is een daad van verzet. Toen de “Political Pop” de Chinese scène van de jaren 90 domineerde met zijn gladde en commerciële esthetiek, verdubbelde Mao Xuhui de inzet op de materialiteit van het schilderij. Zijn onrustige oppervlakken zijn als slagvelden waarop het conflict tussen traditie en moderniteit, tussen individu en autoriteit wordt uitgevochten. Elke penseelstreek is een daad van uitdaging tegen culturele homogenisering.
De laatste werken van zijn serie “Guishan” zijn bijzonder aangrijpend. Het landschap wordt daar een doek waarop lagen van geschiedenis, herinnering en verlies over elkaar heen liggen. Het is alsof Giorgio Morandi heeft besloten niet langer stillevens te schilderen, maar de dood van de natuur zelf. De schijnbare eenvoud van deze composities verbergt een complexiteit die Roland Barthes zou doen huilen over de onmogelijkheid van representatie.
Mao Xuhui is geen kunstenaar die probeert te behagen. Hij maakt geen kunst voor uw speculatieve investeringen of uw waanzin als gedwongen verzamelaar. Zijn oeuvre is een spiegel die wordt voorgehouden aan een samenleving in volle verandering, waar de macht van vorm verandert maar niet van aard. Zoals Walter Benjamin schreef: “Er is geen cultureel getuigenis dat niet tegelijkertijd een getuigenis van barbaarsheid is.” Mao Xuhui’s scharen snijden precies in deze dialectiek.
En weet je wat? Terwijl sommigen zich verwonderen over interactieve installaties die alleen maar met hun ego interageren, blijft Mao Xuhui schilderen met de urgentie van een man die weet dat kunst nog iets kan veranderen. Niet door als decoratie te dienen voor uw chique diners, maar door scheuren te openen in de muur van onze collectieve zelfgenoegzaamheid.
Zijn kunst herinnert ons eraan dat schilderkunst niet dood is, ze is gewoon gevaarlijker geworden dan ooit. In een wereld waar alles gedigitaliseerd, gekwantificeerd en gemonetariseerd is, blijft de schildergreep van Mao Xuhui een daad van pure weerstand. Zijn scharen snijden niet alleen in het doek, ze verscheuren onze zekerheden over wat hedendaagse Chinese kunst zou moeten zijn.
Dus de volgende keer dat je denkt alles te weten over hedendaagse Chinese kunst, kijk eerst eens naar een werk van Mao Xuhui. En als je de existentiële duizeling die het oproept niet voelt, komt dat misschien omdat je al te verdoofd bent door het lawaai van de kunstmarkt om te begrijpen dat een echte kunstenaar je niet probeert te troosten, maar je wakker wil maken.
