Luister goed naar me, stelletje snobs: hier is een kunstenaar die weigert weg te kijken van de alledaagse apocalyps van onze hedendaagse metropolen. Sayre Gomez, meester van het Californische hyperrealisme, confronteert ons met een waarheid die we liever negeren achter onze schermen en Instagram-filters. Zijn doeken, van een verbluffende technische precisie, onthullen de verborgen poëzie in het afval van onze consumptiemaatschappij. Elke penseelstreek, elke flikkerende neonstraling, elke loslatende sticker getuigt van een menselijkheid die overleeft in de kieren van het laatkapitalisme.
Het werk van Gomez draait om een fundamenteel paradox: hoe kan de perfecte illusie een waarheid onthullen die authentieker is dan de realiteit zelf? Zijn schilderijen, gemaakt met de airbrush volgens technieken geleend van Hollywood-decorateurs, transformeren het stedelijk landschap van Los Angeles in hedendaagse allegorieën. In Palm Tower, deze antenne vermomd als een palmboom onder een hemel die waardig is aan Tiepolo, ontmaskert de kunstenaar de maskerade van onze technologische infrastructuur. Het picturale sublieme ontmoet de triviale industrie in een wrijving die een diepe onrust genereert, een gevoel van dreigende catastrofe dat door heel zijn oeuvre heenloopt.
Deze esthetiek van ontgoocheling vindt haar wortels in een bijzonder rijke Europese literaire traditie. De benadering van Gomez roept onwillekeurig de wereld op van J.G. Ballard, die de pathologieën van de late moderniteit verkent. Net als de Britse auteur in zijn stedelijke anticipatieromans onthult Gomez hoe onze omgevingen onze collectieve psyche vormen. De verlaten winkelcentra, vervallen reclameborden en uitgebrande auto’s in zijn doeken herinneren aan de mentale landschappen van Ballard, waar technologie en consumptief verlangen nieuwe vormen van vervreemding voortbrengen. In Crash of Het kristalwoud beschreef Ballard al deze esthetisering van stedelijk geweld die Gomez materialiseert in zijn zorgvuldig georkestreerde composities [1].
De kunstenaar deelt met de schrijver dezelfde fascinatie voor liminale ruimtes, die zones waar de beschaving haar zwaktes onthult. Zijn schilderijen van gesloten winkels, braakliggende terreinen bezaaid met afval en falende bewegwijzering vormen psychogeografische territoria waar de spanningen van onze tijd zich kristalliseren. Ballard sprak over “speculatieve fictie” om zijn verkenningen van waarschijnlijke toekomsten te beschrijven; Gomez beoefent een “speculatief schilderen” dat de verborgen heden van onze metropolen onthult. Hun respectievelijke werken opereren door de accumulatie van ogenschijnlijk alledaagse details die, eenmaal samengevoegd, een meedogenloos portret schetsen van onze hedendaagse conditie.
Deze kritische dimensie van Gomez’ kunst wordt ook verduidelijkt door zijn relatie tot cinematografische beelden, met name tot dystopische sciencefictionfilms. De invloed van de zevende kunst op zijn praktijk gaat verder dan een loutere esthetische verwijzing en wordt een werkwijze. Zijn doeken functioneren als stilstaande lange shots, stilstaande beelden uit een onzichtbare film die de doodsstrijd van de American Dream zou documenteren. Deze cinematografische benadering komt tot uiting in zijn beheersing van licht, zijn precieze kadreringen en zijn vermogen om een narratieve spanning te creëren uit statische elementen.
Het werk van Gomez gaat vooral in dialoog met de esthetiek van de film noir en de B-films uit de jaren 1950 en 1960, producties die al de schaduwkanten van de Amerikaanse droom onderzochten. Net als in de films van Don Siegel of Samuel Fuller onthullen zijn schilderijen een ondergronds Amerika, dat van de achtergestelden en de verwaarloosde ruimtes. Zijn nachtelijke composities, doordrenkt met bleek neonlicht en kunstmatige verlichting, roepen de expressionistische beelden van de film noir op terwijl ze deze actualiseren in de context van de hedendaagse metropool.
Bovendien sluit Gomez zich aan bij de pessimistische sciencefictioncinema, van Ridley Scotts Blade Runner tot de films van John Carpenter. Zijn stedelijke landschappen delen met deze werken een schemerige visie op moderniteit, waarin technologie, in plaats van de mensheid te bevrijden, haar onderwerpt aan nieuwe vormen van onderdrukking. De telecommunicatietorens die als vegetatie vermomd zijn, de alomtegenwoordige schermen en de verwaarloosde infrastructuren op zijn doeken roepen deze dystopische toekomsten op waar de grens tussen organisch en kunstmatig gevaarlijk vervaagt.
Gomez’ kleurgebruik is ook geleend van het chromatische vocabulaire van fantasie- en horrorfilms. Zijn zonsondergangen met chemische tinten, zijn verzadigde neonverlichting en apocalyptische luchten doen denken aan het visuele palet van films als Dario Argento’s Suspiria of Panos Cosmatos’ Mandy. Deze expressionistische kleurstelling verandert het alledaagse in iets verontrustends, het vertrouwde in iets bedreigends, en onthult de verborgen mogelijkheden van horror in ons stedelijk dagelijks leven.
De kunstenaar ontwikkelt een visuele grammatica die de codes van genrefilms leent om documentaire realiteit te transformeren in een verontrustende esthetische ervaring. Zijn compositietechnieken, geërfd van Hollywood-setontwerpers, creëren een hyperrealiteit die de mechanismen van de constructie van onze collectieve verbeeldingen onthult. Elk detail van zijn doeken is zorgvuldig berekend zoals bij een directeur van fotografie, elk lichteffect is bedoeld als een narratief element. Deze cinematografische benadering van schilderkunst stelt Gomez in staat om verder te gaan dan loutere representatie en echte immersieve omgevingen te creëren.
De invloed van cinema op zijn werk blijkt ook uit zijn seriële benadering van creatie. Als een regisseur die een coherent filmisch universum ontwikkelt via verschillende werken, bouwt Gomez methodisch een persoonlijke mythologie van Los Angeles op. Zijn series X-Scapes, Halloween City of Heaven ‘N’ Earth functioneren als afleveringen van een visuele saga die de transformaties van de Californische metropool in kaart brengen. Deze seriële aanpak stelt hem in staat om zijn thematische obsessies te verdiepen en tegelijk de invalshoeken te variëren, waardoor hij een corpus met een opmerkelijke narratieve samenhang creëert.
De technische precisie van Gomez vormt, verre van een eenvoudig staaltje vakmanschap, een esthetische en politieke positionering. In een tijdperk waarin digitale beelden visuele manipulatie hebben genormaliseerd, benadrukt zijn terugkeer naar de ambachtelijke vaardigheid van het spuitpistool de blijvende aanwezigheid van de menselijke hand tegenover automatisering. Zijn sculpturen van parkeerpalen, minutieus gereproduceerd uit gerecyclede materialen, bevragen onze relatie tot authenticiteit in een wereld verzadigd met simulaties.
Deze zoektocht naar hyperrealiteit onthult paradoxaal genoeg de kunstmatigheid van onze hedendaagse omgevingen. Door trouw de verweerde texturen, de geschuurde oppervlakken en de verbleekte kleuren van zijn stedelijke onderwerpen na te bootsen, legt Gomez de processen van slijtage en verval bloot die onze leefruimtes beïnvloeden. Zijn doeken worden archieven van desintegratie, getuigenissen van de broosheid van onze menselijke constructies tegenover tijd en elementen.
De kunstenaar ontwikkelt ook een diepgaande reflectie over de visuele codes van hedendaagse representatie. Zijn schilderijen van winkelpuien, met hun complexe reflecties en gelaagde oppervlakken, stellen onze perceptie van realiteit ter discussie in het tijdperk van alomtegenwoordige schermen. Zoals hij zelf stelt: “Fotografie kan niet langer de waarheid op een objectieve manier weergeven. Ik hou van het idee om te proberen de waarheid te begrijpen of op een omweg te vinden. De waarheid is iets subjectiefs” [2].
Dit besef van de inherente subjectiviteit in elke representatie plaatst Gomez in een kritische positie tegenover de documentaire pretenties van hedendaagse kunst. Zijn composities, zorgvuldig georkestreerd uit uiteenlopende elementen ontleend aan zijn persoonlijke fotografische archief en digitale beeldbanken, erkennen volledig hun geconstrueerde karakter. Deze post-fotografische benadering onthult de productieprocessen van onze visuele verbeelding terwijl ze de toegekende waarheidswaarde van het beeld bevraagt.
Het werk van Gomez wordt verrijkt met een sociologische dimensie die bijzonder relevant is in de hedendaagse Amerikaanse context. Zijn representaties van stedelijke armoede, daklozen en verwaarloosde ruimtes getuigen van de sociale breuklijnen die de Californische samenleving doorkruisen. Ver weg van enige medelijdende voyeurisme, onthullen zijn doeken met klinische koelheid de mechanismen van uitsluiting en marginalisatie die in onze metropolen spelen.
Deze documentaire benadering vindt haar kracht in het vermogen het buitengewone in het alledaagse te onthullen, het spectaculaire in het triviale. Zijn schilderijen van verlaten winkelcentra, braakliggende terreinen en aangereden voertuigen transformeren de symptomen van de stedelijke crisis tot verontrustende esthetische objecten. Deze esthetisering van sociale ellende zou problematisch kunnen lijken, maar Gomez ontloopt het gevaar van zelfgenoegzaamheid door de strengheid van zijn aanpak en de kritische afstand die hij tot zijn onderwerpen bewaart.
Zijn sculpturen van mannequins en alledaagse objecten, geschilderd in verzadigde monochromen, stellen de mechanismen van handelsfetisjisme binnen onze consumptiemaatschappijen ter discussie. Deze vertrouwde objecten, gevangen in hun gekleurde omhulsel, worden relieken van een toekomstige beschaving, archeologische overblijfselen van ons consumptiehuidige tijdperk. Deze museografische benadering onthult de geplande veroudering die niet alleen onze objecten, maar ook onze leefruimtes en sociale relaties beïnvloedt.
De kunstenaar ontwikkelt een esthetiek van hedendaagse ruïnes die de cycli van vernietiging en heropbouw onthult die het stedelijke evolutieproces bepalen. Zijn voorstellingen van bouwplaatsen, sloopwerk en industriële braaklanden getuigen van de scheppende geweld van het kapitalisme, van zijn vermogen om de stedelijke ruimte voortdurend te transformeren naar gelang van economische schommelingen. Deze geografie van instabiliteit onthult de mechanismen van primitieve accumulatie die blijven opereren in onze hedendaagse metropolen.
Het werk van Sayre Gomez vormt een essentiële getuigenis over onze tijd, een meedogenloze spiegel van onze collectieve illusies. Zijn schilderijen, van ontroerende schoonheid, onthullen de verborgen poëzie in het puin van onze late moderniteit. Ze herinneren ons eraan dat authentieke kunst vaak geboren wordt uit de confrontatie met wat we liever negeren, in die schaduwzones waar de tegenstrijdigheden van onze tijd zich openbaren. Geconfronteerd met de technologische versnelling en de toenemende ontstoffelijking van onze ervaringen, bevestigt Gomez de noodzaak om echt te kijken, om de tijd te nemen voor observatie en contemplatie. Zijn paradoxale hyperrealisme nodigt ons uit de complexiteit van het reële te herontdekken, voorbij de mediatische vereenvoudigingen en digitale filters die onze hedendaagse perceptie vormen.
- J.G. Ballard, Crash (1973) en Het kristallen woud (1966), romans die de psychologische transformaties verkennen die worden veroorzaakt door technologische en stedelijke omgevingen.
- Interview met Sayre Gomez, GQ Magazine, februari 2024.
