Luister goed naar me, stelletje snobs: we hebben hier te maken met een schilder die ervoor gekozen heeft de conventies van het zichtbare te overstijgen om de geheime architectuur van pure sensatie te onthullen. Winston Branch, geboren in 1947 in Sainte-Lucie en opgeleid in de Londense ateliers van de jaren 1960, belichaamt die generatie kunstenaars die abstractie wisten te transformeren tot een universele taal die direct onze meest intieme vezels aanspreekt.
Wanneer Branch verklaart: “Voor mij bestaat schilderen uit het nemen van een amorfe substantie zoals verf en deze omvormen tot een illusoir beeld, waarmee ik de sensualiteit van het gevoel oproep. Kleur is licht, en via kleur druk ik mijn menselijkheid uit”, onthult hij meteen de filosofische dimensie van zijn onderneming. Want het gaat niet zomaar om schilderen, maar om het transmuteren van grondstof in een transcendente ervaring.
Zijn geografische parcours, van Sainte-Lucie naar Londen, daarna van Berlijn naar Californië, via New York, vormt een kaart van hedendaagse artistieke exploratie. Als afgestudeerde aan de Slade School of Fine Art in 1970, maakt Branch snel naam als uitzonderlijk talent door de prestigieuze British Rome Prize te winnen, toegekend onder meer door de Royal Academy. Deze klassieke opleiding biedt hem de technische fundamenten, maar het is zijn geleidelijke breuk met het figuratieve die zijn ware singulariteit prijsgeeft.
Criticus Carlos Diaz Sosa begrijpt deze dimensie perfect wanneer hij de doeken van Branch beschrijft als “abstracte doeken met frisse, wolkachtige kleuren die een kwaliteit hebben waardoor de kijker de diepten van de geest kan verkennen. Branch gebruikt het schilderen als een symbool, een puur esthetische taal, een illustratie van de geest”.
De openbaring van Clyfford Still en het erfgoed van het abstract expressionisme
Tijdens zijn verblijf in New York, dankzij een Guggenheim-beurs in 1978, ervaart Branch een ware artistieke openbaring tijdens het zien van de werken van Clyfford Still. Zoals hij zelf vertelt: “Er was een ongelooflijke tentoonstelling van Clyfford Still. Dat heeft me omvergeblazen, de schilderijen bedekten enorme muren. Ik dacht, dat is het, dat ga ik doen”. Deze ontmoeting met het Amerikaanse abstract expressionisme wordt bepalend voor zijn artistieke evolutie.
De invloed van Still op Branch gaat verder dan louter schaal. Clyfford Still, een belangrijke figuur van de New York School naast Jackson Pollock en Mark Rothko, ontwikkelde al in de jaren 1940 een radicaal nieuwe benadering van abstractie. Still trachtte wat hij ‘de verticale noodzaak van het leven’ noemde te creëren, een schilderkunst die het existentiële gevecht van de menselijke geest tegen de krachten van de natuur oproept.
Deze filosofische dimensie resoneert diep bij Branch, die deze zoektocht naar het sublieme vertaalt in zijn eigen doeken. Maar waar Still dramatische contrasten tussen duisternis en licht vooropstelde, ontwikkelt Branch een meer genuanceerde, atmosferische benadering. Zijn composities tonen een bijzondere gevoeligheid voor chromatische overgangen, voor subtiele schakeringen tussen tonen die minder wijzen op confrontatie dan op gemeenschap.
De erfenis van het Amerikaanse abstract expressionisme bij Branch beperkt zich niet tot de overname van bepaalde technieken. Het gaat om een ware spirituele afstamming met die generatie kunstenaars die na de oorlog probeerden het schilderkundige taalgebruik opnieuw uit te vinden om de existentiële vragen van hun tijd uit te drukken. Net als Still weigert Branch concessies te doen aan het narratieve of decoratieve. Zijn schilderkunst richt zich op het essentiële: de directe uitdrukking van emotie door de pure materialiteit van kleur.
Deze invloed komt ook tot uiting in zijn opvatting van het atelier als laboratorium. Branch legt uit: “In zekere zin is een schilder als een wetenschapper en zijn atelier is zijn laboratorium”. Deze experimentele aanpak, geërfd van de abstracte expressionisten, maakt van elk doek een onderzoek, een verkenning van de oneindige mogelijkheden van kleur en vorm.
De monumentale omvang van de werken van Still vindt bij Branch een meer intieme maar niet minder krachtige vertaling. Zijn doeken, hoewel vaak van een bescheidener formaat, bezitten deze capaciteit om de toeschouwer in te sluiten, kenmerkend voor de Amerikaanse kunst van de jaren 1950. Ze creëren een totale zintuiglijke omgeving, uitnodigend tot onderdompeling in plaats van afstandelijke beschouwing.
Turner en de traditie van het Britse licht
Parallel aan deze Amerikaanse afstamming sluit Branch zich aan bij een specifiek Britse traditie van lichtschilderkunst, waarvan J.M.W. Turner de beschermheilige blijft. Deze dubbele invloed onthult de rijkdom van zijn culturele vorming en verklaart deels de originaliteit van zijn aanpak.
Turner, onbetwiste meester van het aquarel en pionier van de moderne abstractie, had al begin 19e eeuw een revolutionaire benadering van kleur ontwikkeld. Zijn late aquarellen, vooral die gemaakt tijdens zijn reizen in Zwitserland en Venetië, anticiperen opmerkelijk op het hedendaagse kunstonderzoek. Branch zelf erkent deze afstamming: “Hij heeft alle realiteit volledig uitgewist. Het was alleen cadmiumgeel en scherven rood”, verwijzend naar Turners late aquarellen.
Deze verwijzing naar Turner is niet anekdotisch. Ze onthult bij Branch een diep begrip van de geschiedenis van de Britse schilderkunst en haar eigenheden. Turner was de eerste die systematisch de effecten van transparantie en chromatische layering benutte en zo de beroemde “kleurige waas” creëerde die lijkt te zweven op het doekoppervlak. Branch neemt deze techniek over en actualiseert haar in zijn hedendaagse acrylschilderijen.
De Turner-erfenis bij Branch komt ook tot uiting in zijn relatie met de natuur. Net als Turner, die inspiratie vond in atmosferische fenomenen, put Branch uit zijn ervaring met Caribische landschappen een uitzonderlijk rijke chromatische palette. Zijn blauwtinten roepen de oceaandiepten op, zijn geel de intensiteit van de tropische zon, zijn rood de gloed van zonsondergangen onder de evenaar.
Maar Branch beperkt zich niet tot het vertalen van deze visuele ervaringen. Hij transformeert en verheft ze door het schilderproces zelf. Net als Turner in zijn late werken bereikt hij de dimensie waarbij schilderkunst stopt met representatie en pure aanwezigheid wordt, pure gekleurde intensiteit.
De techniek van Branch, die bestaat uit het over elkaar leggen van acryllagen met behoud van een spontane gebaarsoverdracht, doet denken aan Turners innovaties in de aquarelkunst. Deze beheersing van transparantie en opaciteit, vloeibaarheid en dichtheid, creëert de diepte- en lichtwerking die zijn beste werken kenmerken.
De invloed van Turner is ook terug te zien in Branchs eigen opvatting over zijn kunst. Voor Turner moest schilderkunst de “stemmen van de natuur” uitdrukken, volgens de woorden van John Ruskin. Branch vertaalt deze ambitie naar het domein van de hedendaagse abstractie, waarbij hij niet langer de stemmingen van de externe natuur wil uitdrukken, maar die van de innerlijke natuur, het bewustzijn en de menselijke sensitiviteit.
Deze afstamming van Turner verklaart ook het succes van Branch bij Britse verzamelaars. Tate Britain, die de belangrijkste collectie werken van Turner bezit, verwierf logisch gezien in 2017 het meesterwerk van Branch, “Zachary II”. Deze institutionele erkenning bekrachtigt Branch als de legitieme erfgenaam van de grote Britse schildertraditie.
De geografische odyssee en de constructie van artistieke identiteit
Het parcours van Branch illustreert perfect deze geografie van de hedendaagse kunst waar invloeden elkaar kruisen en vruchtbaar maken. Geboren in Sainte-Lucie, opgeleid in Londen, en achtereenvolgens woonachtig in Rome, Berlijn, New York en Californië, belichaamt Branch het beeld van de nomadische kunstenaar, kenmerkend voor de tweede helft van de 20e eeuw.
Elke fase van deze reis draagt bij aan de verrijking van zijn schildertaal. Rome gaf hem de beheersing van de klassieke traditie en het begrip van de grote historische schilderkunst. Berlijn, dankzij het DAAD-programma, bood hem de ruimte en vrijheid voor experimentatie. New York confronteerde hem met de hedendaagse avant-gardes. Californië stelde hem in staat een meer hedonistische en lichtrijke benadering van kleur te ontwikkelen.
Maar wellicht is het zijn regelmatige terugkeer naar Sainte-Lucie die het diepste de samenhang van zijn aanpak onthult. Branch vlucht niet weg van zijn oorsprong, hij transformeert die. Het Caribische licht, de tropische kleuren, de chromatische intensiteit van zijn landschappen uit zijn jeugd voeden rechtstreeks zijn abstracte schilderkunst.
Deze capaciteit om ogenschijnlijk tegenstrijdige invloeden te synthetiseren vormt een van Branchs grootste krachten. Hij verenigt de Europese erfenis met de Amerikaanse innovatie, de Britse traditie met de tropische uitbundigheid, de conceptuele strengheid met de sensorische overgave.
Het werk van Branch wordt gekenmerkt door een bijzondere relatie met het schildermateriaal. Hij gebruikt vooral acryl, een medium dat snelle droging en transparantie-effecten mogelijk maakt, en ontwikkelt een persoonlijke techniek van laag-over-laag kleuraanbrengen.
Deze technische aanpak onthult een diep originele schilderfilosofie. Voor Branch is kleur geen versiering, maar substantie. Het siert niet, het vormt. Elk doek wordt zo een verkenning van de expressieve mogelijkheden van pure kleur, bevrijd van elke representatieve functie.
Zijn composities tonen een uitzonderlijke beheersing van chromatische verhoudingen. Blauwen gaan in dialoog met oranje, gele tonen vibreren tegen paarse, en creëren dynamische spanningen die het oog steeds alert houden. Maar deze technische virtuositeit is nooit vrijblijvend. Ze dient een artistiek project van aanzienlijke ambitie: het onzichtbare onthullen, het onuitsprekelijke vormgeven.
Het erfgoed en de erkenning
Tegenwoordig, bijna tachtig jaar oud, geniet Branch eindelijk de erkenning die hij verdient. De verwerving van “Zachary II” door Tate, tentoonstellingen in de galerie Cahiers d’Art in Parijs, en belangrijke verkopen bij Christie’s en Sotheby’s bekronen een werk met voorbeeldige samenhang.
Deze late erkenning is deels te verklaren door de weerstand van de kunstmarkt tegen een oeuvre dat gemakkelijke categoriseringen weigert. Branch behoort tot geen enkele stroming, claimt geen enkele beweging. Zijn kunst put uit de meest diverse bronnen om een volkomen persoonlijke taal te creëren.
Maar juist deze onafhankelijkheid vormt zijn kracht. In een artistieke wereld die vaak wordt gedomineerd door modetrends en commerciële strategieën, vertegenwoordigt Branch het beeld van de authentieke kunstenaar, trouw aan zijn innerlijke visie.
Want Branch belichaamt allereerst deze kardinale deugd van de ware kunstenaar: volharding. Volharding in het zoeken, volharding in het experimenteren, volharding in trouw blijven aan zichzelf ondanks onbegrip en materiële moeilijkheden.
Zijn voorbeeld herinnert eraan dat ware kunst niet voortkomt uit gemak, maar uit de voortdurende confrontatie met de weerstand van het materiaal en de eis van expressie. Elk doek van Branch getuigt van deze dagelijkse strijd om het diepste geheim van kleur en vorm te ontfutselen.
Deze volharding vindt zijn beloning in de uitzonderlijke kwaliteit van zijn laatste werken. De recente schilderijen onthullen een kunstenaar die volle volwassenheid heeft bereikt, in staat om met enkele gebaren de ervaring van een leven gewijd aan kunst te synthetiseren.
Het werk van Branch illustreert perfect deze paradox van hedendaagse kunst: hoe meer een kunstenaar zijn eigenzinnigheid verdiept, hoe meer hij het universele raakt. Door de meest intieme bronnen van zijn gevoeligheid te onderzoeken, creëert Branch een taal die elke toeschouwer aanspreekt.
Zijn doeken bezitten die zeldzame kwaliteit van ware kunst: ze zijn bestand tegen het opraken van de blik. Men kan er onbeperkt naar kijken en steeds nieuwe kleurrelaties en harmonieën ontdekken. Ze bieden die ervaring van zuivere contemplatie waar oude meesters naar zochten.
Want Branch is erin geslaagd de spirituele ambitie van traditionele kunst te herwinnen terwijl hij de taal van de moderniteit gebruikt. Zijn abstracte schilderijen hervinden die meditatieve functie, dat vermogen tot verheffing dat heilige werken uit het verleden bezaten.
De pedagogische invloed van Branch verdient benadrukt te worden. Als professor aan de Universiteit van Californië in Berkeley en aan de Kansas State University heeft hij vele kunstenaars opgeleid die vandaag zijn leer voortzetten. Deze overdracht onthult een essentiële dimensie van zijn werk: zijn gulheid.
Want Branch bewaart zijn technische geheimen niet jaloers. Hij deelt ze, legt ze uit, draagt ze over. Deze openheid getuigt van een nobel begrip van kunst als gemeenschappelijk erfgoed van de mensheid.
Zijn voormalige studenten getuigen unaniem van zijn vermogen om bij ieder zijn bijzondere expressieve mogelijkheden te onthullen. In plaats van een methode op te leggen, wist Branch zijn onderwijs aan te passen aan de persoonlijkheid van elke leerling.
Het licht van Sainte-Lucie
Tot slot moeten we terugkeren naar de oorspronkelijke bron die Sainte-Lucie vormt in Branchs verbeelding. Dit eiland, betwist tussen Frankrijk en Engeland, gekoloniseerd en bevrijd, biedt een perfecte metafoor voor de hedendaagse conditie: meervoudige identiteit, complexe verbondenheid, rijkdom geboren uit diversiteit.
Branch heeft deze identiteitscomplexiteit weten om te zetten in creatieve kracht. In plaats van het als een beperking te ondergaan, beschouwt hij het als een rijkdom. Zijn schilderkunst syntheseert de meest diverse invloeden zonder ooit zijn diepe samenhang te verliezen.
Het tropische licht van zijn jeugd blijft zijn Londense doeken doordrenken. Deze trouw aan de oorsprong, getransfigureerd door kunst, vormt wellicht het geheim van zijn bijzondere genialiteit.
Vandaag verklaart Branch te willen “zijn naam schrijven in het register van de Britse cultuur”. Deze legitieme wens voor volle erkenning mag het belangrijkste niet verhullen: Branch heeft zijn naam al geschreven in de geschiedenis van de hedendaagse kunst. Zijn doeken zullen nog lang getuigen van deze vasthoudende zoektocht naar pure schoonheid, van deze voorbeeldige trouw aan de essentie van het schilderen.
Car Winston Branch herinnert ons aan deze fundamentele waarheid: schilderkunst is niet dood. Het transformeert, evolueert, vernieuwt zich, maar blijft die onvervangbare kunst die de mens in staat stelt zijn diepste dromen een zichtbare vorm te geven.
- Officiële site van Winston Branch, “Over Winston”, winstonbranch.com, bezocht in juli 2025
- Carlos Diaz Sosa, geciteerd op de officiële site van Winston Branch en diverse bronnen
- Cedric Bardawil, “In de studio met Winston Branch”, cedricbardawil.com, 2023
- Interview in House Collective, “Abstract Soul: De legendarische kunstenaar Winston Branch”, 2025
- Cedric Bardawil, “In de studio met Winston Branch”, cedricbardawil.com, 2023
- Christie’s, “De betoverende doeken van Winston Branch”, september 2023
